Landbouw & Platteland

Zoé Gallez est diplômée en droit et en gestion d'entreprise et a également suivi un master en microfinance. Riche d'une expérience en tant que juriste, notamment au sein de l'Agence-conseil spécialisée en économie sociale, comme assistante à l'UCL, et très engagée dans le monde associatif, elle travaille depuis 2013 chez Terre-en-vue. Cette coopérative a pour but de préserver les terres agricoles en Belgique francophone pour une agriculture durable. Concrètement, la coopérative rassemble l'épargne citoyenne locale et acquiert des terres agricoles pour les mettre à disposition de projets qui visent à produire des aliments de qualité, distribués aux populations locales, dans le respect de la terre et de l'humain.

Julie Hermesse est anthropologue de formation. Elle travaille à l'UCL au laboratoire d'anthropologie prospective  et est chargée de recherche au FNRS. Elle est également membre du GIRAF (Groupe Interdisciplinaire belge de Recherche en Agroécologie). Les recherches de Julie Hermesse portent sur les pratiques plus résilientes que des agriculteurs développent ou remettent en place face aux phénomènes hydro-météorologiques forts, tels que les ouragans, exacerbés par les changements climatiques. Elle a mené ses recherches au Guatemala, à Cuba, aux Philippines et depuis 2014 en Belgique aussi. L'originalité de ses recherches est d'allier ces thématiques d'ordre environnemental avec un regard anthropologique. Ainsi, Jullie Hermesse ne se limite pas aux pratiques mises en place, mais elle adresse également les questions de sens ("qu'est-ce que l'ouragan signifie pour les populations?") et de transmission des pratiques.

Sa thèse doctorale "L'ouragan Stan : quand des glissements de terrain dévoilent des transformations environnementales et culturelles. Ethnographie d'une municipalité de l'altiplano mam du Guatemala", défendue en 2011 au Laboratoire d'anthropologie prospective de l’UCL a été nominée au Doctoral Thesis Award for Future Generations en 2013.

Philippe Baret est Ingénieur agronome.

Professeur ordinaire à l’UCL, il y enseigne la génétique et l’analyse des systèmes. Son groupe de recherche est orienté en priorité sur des dimensions méthodologiques dans des domaines aussi divers que la bioinformatique, la diversité génétique et l’agroécologie. Au sein de l’UCL, Philippe Baret a été co-pilote de la Task Force Développement Durable. Il est également membre du Conseil fédéral de Biosécurité et expert auprès de l’EFSA (European Food Safety Authority). Il est une des chevilles ouvrières du Certificat inter-universitaire "Agroécologie et transition" et est représentant facultaire du Comité permanent de la Chaire Hoover d’éthique économique et sociale.

Très engagé dans une réflexion sur le rôle de l’agroécologie comme alternative à l’agriculture industrielle, Il a co-fondé et présidé notamment le groupe de contact FNRS GIRAF (Groupe Interdisciplinaire belge de Recherche en Agroécologie). Il est enchanté par le regard critique sur le monde qu'il découvre auprès de ses étudiants, associé à une volonté d'agir et de se rendre utile et un souhait de rigueur et d'efficacité. Très engagé dans les débats qui parcourent la société civile, il anime notamment un site sur l'agroécologie.

“Elk vers product dat we eten, kan waardevol zijn voor de plaatselijke economie en werkgelegenheid in Brussel. Daarom wil Eco-Innovation de lokale productie stimuleren en streven naar een korteketenlandbouw.” (Frédéric Morand, gedelegeerd bestuurder van Eco-Innovation).

Eco-Innovation is gesticht door wetenschappers en landbouwingenieurs met een voorliefde voor duurzame ontwikkeling. Sinds 2009 installeert het initiatief moestuinen in verlaten stedelijke zones zoals daken, braakliggende terreinen of oude storten. Hobbytuiniers en professionals kweken er op een ecologische manier lokale groenten en fruit van hoge kwaliteit. Zo brengen ze ook de vergeten groenten weer onder de aandacht.

Solutions durables pour stopper la dégradation des ressources en eau des villes des pays en développement

Cette thèse étudie la gestion des ressources en eau, dans les villes des pays en développement, en proie à une urbanisation anarchique. Elle met en évidence les facteurs à l'origine de la gestion approximative de leurs ressources en eau et développe une stratégie cohérente pour une gestion rationnelle et durable de l'eau. L'étude a été menée dans le bassin versant de l'Abiergué à Yaoundé (Cameroun) et repose sur une démarche holistique et participative, découlant d'une combinaison des approches "Gestion Intégrée des Ressources en Eau " et "Ecosystème et Santé humaine".

l en ressort que des facteurs d'ordre historique, politique, économique, social, environnemental et mésologique ont structurés une gestion des ressources en eau marquée par de nombreuses lacunes et contraintes. Le faible accès à l'eau potable et à l'assainissement, les inondations, l'endémicité des maladies hydriques, la pollution des eaux... contribuent à la paupérisation des ménages et freinent le développement des villes.

A travers différents scénarios,  l'étude propose des actions concrètes qui intègrent l'éducation, l'amélioration du service de collecte et de traitement des déchets et leur gestion efficace, l'aménagement de l'espace urbain, tout en prenant aussi en compte les aspects sociaux et fonciers.

De molen van Hollange dreigde te verdwijnen toen Dominique Delacroix, directeur onderzoek en ontwikkeling in de biotechnologie-industrie, verliefd werd op deze plek. Hij kocht de molen in augustus 1991, knapte hem op en vestigde er een artisanale maalderij-bakkerij, gespecialiseerd in speltbloem en -brood zonder additieven. Al heel snel kon hij met deze kwaliteitsproducten de consument overtuigen en vandaag de dag komt men vanuit de hele Benelux naar deze kleine bakkerij in het hartje van Hollange.

Dankzij een strenge selectie van inheemse graansoorten en een wetenschappelijk onderzoek naar spelt in samenwerking met de UCL en de C-RAW, biedt de molen van Hollange uitzonderlijk smaakvolle en gezonde producten aan. De watermolen werkt opnieuw als vroeger, dankzij de kracht van de rivier “la Strange”. In het atelier houden Jocelyne, Christophe en Emannuelle de boel draaiende. Zij maken deel uit van een socio-professioneel inschakelingstraject en krijgen op deze vredige plek het ambacht aangeleerd.

In het totaal zijn een twaalftal personen betrokken bij dit alternatief bedrijfje dat volledig zonder subsidies werkt. Er is wel een nauwe samenwerking met de Waalse openbare dienst voor tewerkstelling en vorming, het Waals Agentschap voor de integratie van personen met een handicap, het centrum voor deeltijds leren en de centra voor landbouwkundig onderzoek. Naast de graanproducenten en de medewerkers in opleiding, genoot ook een breed netwerk van bakkers in opleiding van de opgebouwde knowhow, met als doelstelling om zelf als ambachtsman aan de slag te gaan in Luik, Brussel of in Waals-Brabant.

Deze mooie economische en sociale verwezenlijkingen hebben het ook mogelijk gemaakt om een ambitieus natuurproject te realiseren langs “la Strange” en de fietsroute die vandaag langs de molen loopt. De sparren die in de vallei groeiden werden allemaal weggehaald om plaats te maken voor de aanplanting van loofbomen op de hellingen. Samen met de aanleg van verschillende meren heeft dit bijgedragen tot het herstel van het landschap en het ecosysteem.

De molen van Hollange produceert 1200 kg brood per dag en heeft een omzet van 400.000 euro. Na vier jaar coaching om de verschillende facetten van de job onder de knie te krijgen, nam dochter Adrienne ondertussen de fakkel over van haar vader. De uitdaging? De verdere ontwikkeling van het bedrijf in goede banen leiden, zonder de geest van het project uit het oog te verliezen: kwaliteitsproducten vervaardigen op basis van wetenschappelijk onderzoek op een vredevolle plek waar mens en milieu centraal staan.

AgricoVert is een jonge coöperatie met sociaal doel. Ze verenigt consumenten en 25 lokale landbouwers, en verdeelt pakketten met biogroenten en -fruit van hoge kwaliteit. AgricoVert wil het beroep van landbouwer herwaarderen, jobs creëren en lokaal verankerde landbouwbedrijven ondersteunen. De klanten kunnen hun pakketten gemakkelijk bestellen via internet. Wekelijks worden meer dan 550 pakketten verdeeld over een vijftigtal afhaalpunten. Naast de stagiairs in opleiding werken drie mensen voor de coöperatie.

Een respectvolle landbouw

De coöperatie bestaat uit biolandbouwers en landbouwers die aan het omschakelen zijn naar biologische landbouw. “Sommige van onze landbouwers gebruiken dieren om het land te bewerken, waardoor ze de CO2-uitstoot beperken. Anderen werken dan weer volgens de principes van biologisch-dynamische landbouw of grijpen zo weinig mogelijk in om de levende structuur van de grond te respecteren”, verduidelijkt Hochul Chantraine. Door enkel met bestellingen te werken, worden er slechts weinig producten opgeslagen en is er praktisch geen afval. De groententassen zijn gemaakt van gerecycleerd papier en het transport wordt tot het absolute minimum beperkt. “Binnen AgricoVert worden alle besluiten genomen bij consensus en zijn de landbouwers en consumenten evenredig vertegenwoordigd in de ondernemingsraad”.

De sociale samenhang versterken

AgricoVert wil zo veel mogelijk laaggeschoolden of langdurig werklozen tewerkstellen. Eind 2011 nam de coöperatie haar eerste werknemer in dienst en de ambitie is om binnen de 4 jaar nog eens 4 voltijdse werknemers aan het team toe te voegen. Verder biedt Agricovert 6 jonge landbouwers begeleiding zowel op het commerciële vlak, door een deel van hun teelt te verkopen, als op het administratieve en technische vlak. Naast het bieden van een duurzame job aan lokale landbouwers, wil de coöperatie ook sensibiliseren rond boerenlandbouw en gezonde voeding door middel van ontmoetingsavonden tussen landbouwers en consumenten.

« D'ici » (letterlijk vertaald « Van hier »)  is een coöperatie voor duurzame voeding gespecialiseerd in lokale kwaliteitsproducten. De eerste winkel werd in 2013 geopend in Nannine.

D’ici werd opgericht onder de vorm van een open producentencoöperatie. Momenteel telt de vereniging een dertigtal leden. Het project ging op 25 mei 2013 van start met de opening van de eerste winkel gespecialiseerd in streekgebonden voeding. De winkel bevindt zich in Naninne (Namen) en biedt, op haar 400 m2 oppervlakte, een brede keuze aan fruit en groenten, vlees, charcuterie, kaassoorten, kruidenierswaren en drank. 54% van de voedingswaren zijn geleverd door producenten op minder dan 50 km van de winkel. Bovendien zijn 100% van de producten van Belgische oorsprong, waarmee D’ici zijn steentje bijdraagt aan het versterken van de lokale economie en de milieuvervuiling tegengaat. De voedingswinkel werkt samen met een bakkerij en een restaurant. Op termijn wil « D’ici » uitgroeien tot een duurzame voedingspool, die diensten aanbiedt op het gebied van promotie, commercialisering, distributie en verwerking van kwalitatieve voedingsproducten. De ambitie is om dit op een collectieve manier te doen, samen met klanten, producenten en partners.

D’ici is een innoverend project dat zijn schouders zet onder een resem sterke maatschappelijke waarden, in het bijzonder op menselijk en ecologisch vlak.

De landbouwcoöperatie Agribio produceert, bewerkt en verkoopt al sinds 2000 biologische graansoorten van Waalse oorsprong. Agribio hecht enorm veel belang aan directe verkoop en aan de filosofie van de korten keten landbouw. Door de korte afstand, het beperkt aantal tussenpersonen en het gecentraliseerde netwerk weet de klant met zekerheid dat hij een afgewerkt biologisch, ecologisch en traceerbaar product aankoopt.

Eerlijke prijzen voor producenten

Als reactie op de dramatische situatie in de landbouw, waarbij boeren overgeleverd zijn aan de grillen van de markt, besloten zes kleine producenten zich te verenigen binnen de coöperatie Agribio. Op die manier hopen ze een eerlijke prijs te krijgen voor hun producten. Agribio integreert een milieuvriendelijke en sociale dimensie en biedt zijn leden op die manier de mogelijkheid om de markt naar hun hand te zetten, eerlijke prijzen te vragen voor hun producten en de kwaliteit ervan op de voorgrond te plaatsen.

Biologisch

De coöperatie stockeert landbouwproducten met een bio-label, bewerkt ze en brengt ze op de markt. Rustieke en immune variëteiten, zoals spelt, tarwe, rogge en boekweit, verdienen hun voorkeur. Agribio eist een strikte naleving van de biologische landbouwnormen en vermaalt in kleine molens bloem. Dit proces is misschien niet zo snel als in de industrie, maar biedt wel bloem van een veel betere kwaliteit.

Bakkerij

Sinds februari 2011 heeft Agribio, in samenwerking met de Ferme de Thioux uit Porcheresse, een bakkersatelier geopend. Sinds kort verkoopt de Ferme de Thioux naast de bakkerijproducten ook producten van Agribio en van de kaasmakerij Gros-Chêne. Agribio maakt al plannen om een tweede atelier op te richten in Brussel.

Lokale werkgelegenheid

Agribio heeft in de omgeving al een tiental jobs gecreëerd en biedt de boeren de mogelijkheid om zonder zorgen hun werk kwaliteitsvol voort te zetten.