Luxemburg

Urban Forests ontwikkelt dichte bossen van inheemse boomsoorten die zichzelf in stand houden in een stedelijke of semi-stedelijke omgeving. Het zijn ecologisch rijke bossen met waardevolle ecosystemen die de impact van de menselijke activiteit op het milieu inperken. De bossen groeien uitzonderlijk snel en hebben weinig tot geen onderhoud nodig.

Al sinds 2011 zetten de tweede en derde graad van het Notre-Dame Instituut uit Bastenaken zich in voor de transitie naar een duurzame samenleving. De school ontwikkelt educatieve activiteiten rond duurzame ontwikkeling en betrekt hierbij de volledige leergemeenschap. Aanvankelijk kleinschalige activiteiten gericht op het sensibiliseren van haar leerlingen, groeiden uit tot een veelheid aan projecten rond energie-efficiëntie, sorteren en recycleren, waterbesparing en duurzame voeding. Op die manier draagt het INDSé bij aan het welzijn en de gezondheid van haar leerlingen en personeel enerzijds, en de gezondheid van onze planeet anderzijds. De school telt meer dan 1100 leerlingen.

Agenda 21

De projecten en activiteiten van het INDSé vertrekken vanuit beginsel 21 van de Verklaring van Rio: “The creativity, ideals and courage of the youth of the world should be mobilized to forge a global partnership in order to achieve sustainable development and ensure a better future for all”. De ‘Stuurgroep Agenda 21’ van de school verenigt de verschillende betrokken actoren en coördineert de acties en projecten. In december 2015 ontving de school het label “Agenda 21 Scolaire” van Coren vzw. Dit label beloont de geleidelijke integratie van duurzame ontwikkeling in het onderwijs en op organisatorisch niveau, en het openstellen naar de buitenwereld aan de hand van partnerschappen, synergiën en samenwerkingsdynamieken.

De school van morgen

De school organiseert onder andere artistieke projecten met gerecycleerde materialen. Verder installeerde ze waterloze urinoirs, een sorteercentrum en composthopen en hecht ze veel belang aan energiebezuiniging. Deze toekomstgerichte initiatieven van het INDSé benadrukken de innovatieve denkwijzen van haar leerlingen en leerkrachten. In de toekomst wil de school ook de ouders meer betrekken. In de opleiding van onze jongeren een dimensie duurzame ontwikkeling integreren is voor de school van cruciaal belang. Dit zal een positieve impact hebben op de levensomstandigheden van de toekomstige generaties. “We moeten echt een mentaliteitsverandering op gang brengen” stelt Dominique Lambert, Adjunct-Directeur. “We moeten ons consumptie- en productiemodel, met haar perverse effecten, herdenken. Hiermee beginnen we het best bij onze jongeren”.

Dankzij de steun van de vzw Solidairement uit Meix-devant-Virton heeft Réseau Solidairement in 2015 zo’n 25 producenten en een twintigtal kruideniers en restaurants samen weten te brengen. Daarnaast hebben ook verschillende gezamenlijke inkoopgroepen uit het zuiden van de provincie Luxemburg zich bij Réseau Solidairement aangesloten. In een regio waar afstand de grootste uitdaging is voor de distributie van lokale producten heeft het netwerk zich weten te ontwikkelen tot een innovatief distributienetwerk dat gebruik maakt van een efficiënt ophaal- en afleversysteem waarbij de online bestelde producten worden opgehaald bij de lokale producent en direct worden geleverd aan de kruideniers en restaurants.

Daarnaast is het succes van het netwerk deels te danken aan het feit dat de kosten worden gedeeld door de producenten, kruideniers en restaurants. Het ophalen en afleveren van de producten gebeurt met een koelwagen en valt onder de verantwoordelijkheid van twee medewerkers van Solidairement.

De bestuurscommissie bestaat uit een aantal producenten en kruideniers die regelmatig bij elkaar komen om nieuwe aanmeldingen te beheren en beslissingen te nemen over de werking van het netwerk. Indien er belangrijke beslissingen moeten worden genomen, wordt er een algemene vergadering georganiseerd waar alle producenten, kruideniers, restaurants en gezamenlijke inkoopgroepen het recht hebben hun stem uit te brengen.  

Réseau Solidairement streeft ernaar om op de lange termijn zelfstandig te worden dankzij de oprichting van een coöperatieve. Daarnaast hopen ze zich verder te ontwikkelen, zodat ze in een nog groter deel van de provincie actief kunnen zijn.

Als de economische impact kan worden gezien als de wervelkolom van het netwerk, is het DNA de schakel tussen de leden!

Le Godefroid du Développement durable 2015 a été décerné au Réseau Solidairement, un réseau original entre producteurs et distributeurs établi à Meix-devant-Virton. Il représentera donc la Province de Luxembourg lors du Grand Prix des Générations Futures 2016. Les deux autres nominés de cette catégorie sont la Halle de Han et la ferme de Habaru.
 

Dit huis werd meer dan een eeuw geleden gebouwd in La Roche-en-Ardenne, een historische stad die leeft van het toerisme. Er bleef alleen maar een ruïne van over, waarvan enkel de muren gespaard konden blijven. Het doel van de restauratie was om de woning volledig te moderniseren, maar wel met respect voor het patrimonium. Op architecturaal, maar ook op familiaal vlak, want er woonden achtereenvolgens vijf generaties van dezelfde familie die heel erg aan de woning gehecht waren. Deze realisatie verleidde de jury vooral door zijn eenvoud. Er kwamen geen dure technieken aan te pas: de ruïne is gerestaureerd met een minimum aan kosten, materiaal en energie. Er is maximaal gebruikgemaakt van de oppervlakte van 90m2 om er een functioneel en comfortabel vakantiehuis van te maken voor 6 personen.
 

Le Trusquin is een vzw die werkzoekenden de kans geeft om ervaring op te doen op de werkvloer. Ze biedt opleidingen aan om hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. Bij Le Trusquin zijn die stages en opleidingen specifiek gericht op ecologisch bouwen, een thema waarvan de organisatie binnen de sector ondertussen een heuse referentie en kennispool is geworden. Daarnaast heeft Le Trusquin ook een team opgericht voor het ecologisch verantwoord beheer van groene ruimten. Dat team mag ondertussen zelfs al werken uitvoeren in de verschillende natuurreservaten van de regio. In 2013 stelde Le Trusquin 20 mensen tewerk en geeft jaarlijks vorming aan niet minder dan 60 stagiairs.

De laatste kans

“We vormen gedurende 18 maanden stagiairs die op echte bouwwerven moeten tonen dat ze productief werken en binnen een afgesproken termijn kwaliteitswerk leveren. Je zou eigenlijk kunnen zeggen dat we hun laatste kans zijn en we zijn ervan overtuigd dat onze stagiairs dankzij deze werkervaring heel wat zelfvertrouwen opdoen. Wij stappen af van de theoretische denkkaders en zetten ze om in praktijk”, benadrukt de directeur van Le Trusquin, Patrick Truccolo.

Eén persoon, één stem

Na de 18 maanden praktische opleiding die de stagiairs krijgen op de werven, volgt een stage in een extern bedrijf, waarbij ze psycho-sociaal ondersteuning krijgen. Een groot deel van de stagiairs wordt na hun stage ook effectief aangeworven. “Mensen die werden gecatalogeerd als ‘nietsnutten’ zijn nu ware experten in isolatie en ecologisch bouwen”, zegt Patrick Truccolo trots. Iedereen heeft ook een eigen stem binnen de onderneming, maandelijks wordt er vergaderd over de te nemen beslissen en daarbij wordt het principe van één persoon één stem gehanteerd.

Een referentie in ecologisch bouwen

Le Trusquin bouwt bioklimatologische, energiezuinige of passiefhuizen en geeft daarbij altijd de voorkeur aan zowel duurzame als natuurlijke materialen zoals hout, wol, kalk en planten (voor isolatie en daken). De eigen bedrijfsgebouwen van 1500 m2 zijn daarvan een goed voorbeeld. “We bezoeken projecten in Oostenrijk, Duitsland of Oostenrijk om innovatief te blijven en delen vervolgens onze bevindingen. We willen immers een gespecialiseerd opleidingscentrum worden”. De vzw tracht in de toekomst nog minder financieel afhankelijk te zijn van subsidies, ze slaagt er momenteel in 70 % van de kosten te financieren met haar activiteiten, de overige 30 % wordt gedragen door het Waals Gewest en het Europees Sociaal Fonds.

Toen in 2007 een grote klant wegviel bij de beschutte werkplaats Le Saupont in Bertrix, leidde dit tot een zware crisis. Dit verplichtte de organisatie om het roer radicaal om te gooien en te kiezen voor de ontwikkeling van meer diverse activiteiten, voor professionalisering en het investeren in een milieuvriendelijkere aanpak. Dit alles zonder de maatschappelijke ambities ten opzichte van hun gehandicapte werknemers uit het oog te verliezen.

Jarenlang was de hoofdactiviteit van de werkplaats de verpakking van goederen voor een grote klant, die vaste, regelmatige bestellingen plaatste. Tegelijk werd een houtafdeling uitgebouwd, waar meer transportpallets werden vervaardigd. De markt was stabiel en het was zelfs niet nodig om nieuwe klanten te gaan zoeken of te diversifiëren. Maar de crisis heeft de situatie veranderd. De onderneming stond voor de keuze: evolueren of een groot aantal van de activiteiten stilleggen – en dus ook een aanzienlijk deel van het kwetsbare personeel op straat zetten. De uitdaging was enorm: de activiteiten diversifiëren om nieuwe klanten aan te trekken, al het personeel opnieuw opleiden zodat niemand uit de boot valt en de milieuaspecten in de onderneming optimaliseren om te besparen.

Op economisch vlak was de diversificatie een succes. Le Saupont kan vandaag instaan voor een groot deel van de fases van het productieproces van een heleboel producten. Sociaal werd er ingezet op opleiding en vorming van het personeel met als hoofddoel: geen ontslagen! Ze verkleinden hun ecologische voetafdruk door de ingebruikname van nieuwe gebouwen, een systeem van tri-generatie en een verregaand sorteer- en recyclagesysteem. Vandaag telt het bedrijf 250 medewerkers. Hoewel de toekomst onzeker blijft, zorgt het dynamisme van het bedrijf en het respect voor zijn basiswaarden dat de organisatie de uitdagingen de baas kan.

De molen van Hollange dreigde te verdwijnen toen Dominique Delacroix, directeur onderzoek en ontwikkeling in de biotechnologie-industrie, verliefd werd op deze plek. Hij kocht de molen in augustus 1991, knapte hem op en vestigde er een artisanale maalderij-bakkerij, gespecialiseerd in speltbloem en -brood zonder additieven. Al heel snel kon hij met deze kwaliteitsproducten de consument overtuigen en vandaag de dag komt men vanuit de hele Benelux naar deze kleine bakkerij in het hartje van Hollange.

Dankzij een strenge selectie van inheemse graansoorten en een wetenschappelijk onderzoek naar spelt in samenwerking met de UCL en de C-RAW, biedt de molen van Hollange uitzonderlijk smaakvolle en gezonde producten aan. De watermolen werkt opnieuw als vroeger, dankzij de kracht van de rivier “la Strange”. In het atelier houden Jocelyne, Christophe en Emannuelle de boel draaiende. Zij maken deel uit van een socio-professioneel inschakelingstraject en krijgen op deze vredige plek het ambacht aangeleerd.

In het totaal zijn een twaalftal personen betrokken bij dit alternatief bedrijfje dat volledig zonder subsidies werkt. Er is wel een nauwe samenwerking met de Waalse openbare dienst voor tewerkstelling en vorming, het Waals Agentschap voor de integratie van personen met een handicap, het centrum voor deeltijds leren en de centra voor landbouwkundig onderzoek. Naast de graanproducenten en de medewerkers in opleiding, genoot ook een breed netwerk van bakkers in opleiding van de opgebouwde knowhow, met als doelstelling om zelf als ambachtsman aan de slag te gaan in Luik, Brussel of in Waals-Brabant.

Deze mooie economische en sociale verwezenlijkingen hebben het ook mogelijk gemaakt om een ambitieus natuurproject te realiseren langs “la Strange” en de fietsroute die vandaag langs de molen loopt. De sparren die in de vallei groeiden werden allemaal weggehaald om plaats te maken voor de aanplanting van loofbomen op de hellingen. Samen met de aanleg van verschillende meren heeft dit bijgedragen tot het herstel van het landschap en het ecosysteem.

De molen van Hollange produceert 1200 kg brood per dag en heeft een omzet van 400.000 euro. Na vier jaar coaching om de verschillende facetten van de job onder de knie te krijgen, nam dochter Adrienne ondertussen de fakkel over van haar vader. De uitdaging? De verdere ontwikkeling van het bedrijf in goede banen leiden, zonder de geest van het project uit het oog te verliezen: kwaliteitsproducten vervaardigen op basis van wetenschappelijk onderzoek op een vredevolle plek waar mens en milieu centraal staan.

Het ‘groene’ bewustzijn van dit medisch-pedagogisch instituut vindt zijn oorsprong zo’n tiental jaar geleden, toen er veel over het Kyotoprotocol werd gesproken. De directie stelde zichzelf toen als doel om haar broeikasgassen tot 5% te verminderen. Ideologische en pedagogische overwegingen wegen daarbij meer door dan economische, want het is vooral de bedoeling om de vijftig jongeren – tussen 3 en 25 jaar oud –die in het instituut verblijven concreet bij het project te betrekken.

La Providence ging meteen van start door de energieprestatie van al haar gebouwen grondig te verbeteren: thermische isolatie, vervanging van de chassis, uitrusting met thermische en fotovoltaïsche panelen, warmtepompsystemen,… Tezelfdertijd spoort de instelling haar personeel aan om rationeel om te springen met energie.

Sindsdien is de aanpak sterk geëvolueerd en krijgt duurzame ontwikkeling steeds meer een plaats als globaal concept waarmee rekening wordt gehouden in de dagelijkse werking van de instelling.  Een voorbeeldje: La Providence koopt haar melk bij een buurvrouw, waardoor de jongeren kunnen genieten van een kwaliteitsproduct, tezelfdertijd worden verpakkings- en vervoerskosten vermeden, krijgt de lokale economie een duwtje in de rug krijgt en komen er 6000 tetrabrikken minder in de containers terecht. De instelling koopt streek- en seizoensgebonden producten aan en, waar mogelijk, van biologische oorsprong. Er wordt zo rationeel mogelijk omgegaan met de was en er wordt voorkeur gegeven aan ecologische detergenten. Ook op mobiliteitsgebied zijn er hervormingen doorgevoerd om de afgelegde kilometers in te perken. Verder worden ook opleidingen in ecologisch rijgedrag aangeboden. De plaatsing van efficiënt materiaal draagt dan weer bij tot minder water- en elektriciteitsverbruik.

Een eco-team sensibiliseert het personeel en moedigt goede gewoonten aan. De bespaarde middelen worden geïnvesteerd in de aankoop van nieuw materiaal.

Uiteraard zijn de jongeren de belangrijkste actoren in deze aanpak. Een toenemend aantal projecten wordt opgezet om van hen echte « eco-consumenten » te maken: de school neemt deel aan provinciale en gemeentelijke milieuprojecten (« Brevet du Benjamin en environnement » en « Communes et rivières propres »), en er werden activiteiten georganiseerd rond visserij, ornithologie, de plaatsing van zwaluwnestjes, de aanleg van een moestuin, pictogrammen en gezelschapsspellen, thematische didactische uitstapjes, het creëren van je eigen afwasmiddel, enz.