Sociale gelijkheid & Diversiteit

Foodsavers Gent, een project van OCMW en Stad Gent, is een distributieplatform voor voedseloverschotten. Het vormt de logistieke schakel tussen het aanbod aan voedseloverschotten en de grote nood aan voedselondersteuning voor financieel kwetsbare mensen. De draaischijf is de Leerwerkplek van het OCMW. Hier werken en leren een tiental mensen die moeilijk aansluiting vinden op de regulieren arbeidsmarkt. Zij halen het voedsel op bij veiling en supermarkten, controleren het en verdelen het onder de Gentse sociale partnerorganisaties. Op hun beurt bieden deze organisaties voedselpakketten en bereide maaltijden aan mensen in armoede. Ten slotte reduceert Foodsavers Gent zo een flinke hoeveelheid CO₂-uitstoot. “Foodsavers brengt milieu, voedselondersteuning en sociale tewerkstelling samen in één relevant, duurzaam project” stelt Wouter Verstraete van OCMW Gent.

Vliegende start  

In 2015 slaan de Dienst Werk, de Dienst Leefmilieu en Klimaat en het OCMW van Stad Gent de handen in elkaar om aan de slag te gaan met de Gentse voedseloverschotten. Uit een studie van Komosie vzw blijkt vooral de nood aan logistieke ondersteuning enorm. Twee jaar later presenteren ze Foodsavers Gent: het eerste grootschalige, professionele logistiek platform voor de recuperatie van voedseloverschotten. Midden 2017 wordt wekelijks al 6 ton aan voedseloverschotten verdeeld over een 30-tal Gentse sociale organisaties die op hun beurt zo’n 2500 mensen per week bereiken. “Het jonge project heeft nog een enorm groeipotentieel” vertelt Wouter Verstraete. “Onze doelstelling om tegen het einde van 2017 100 ton te recupereren, zullen we ruimschoots overtreffen”. Voor de doelgroepmedewerkers betekent het project een totaalopleiding: logistiek, ICT en magazijnier. Bovendien krijgen ze hulp bij het behalen van hun rijbewijs B en/of C.   

Bloeiend netwerk

Het doel is een uitgebreid netwerk dat lokale en onvermijdbare voedseloverschotten een nieuwe bestemming geeft. Omwille van het groot aantal betrokken actoren is een goede samenwerking cruciaal. Het platform haalt de voedseloverschotten op bij veilingen en grootwarenhuizen en bezorgt ze bij voedselbedelingsinitiatieven, sociale kruideniers en sociale restaurants. Om efficiënt te werk te kunnen gaan, is het van belang de vraag en het aanbod maximaal op elkaar af te stemmen. Evalueren en bijsturen zijn constante opgaven. Met zowel schenkers als afnemers wordt uitvoerig overlegd en gereflecteerd. Foodsavers Gent kadert in de bredere voedselstrategie van de stad “Gent en Garde”.

Community Land Trust Brussel (CLTB) beschouwt grond als een gemeenschappelijk goed. Daarom creëert het blijvend betaalbare koopwoningen op gemeenschapsgrond voor en met Brusselse gezinnen met een laag inkomen. Concreet koopt de vzw met subsidies van het Brussels Gewest enkele woningen, CLTB blijft eigenaar van de grond terwijl de bewoners, eigenaar worden van de woning. Op die manier worden woningen betaalbaar voor mensen met een laag inkomen en dit voor altijd, zonder dat nieuwe subsidies nodig zijn. Zo weet CLTB op participatieve wijze de vicieuze cirkel van armoede te doorbreken.

Angelsaksisch model

CLTB is ontstaan uit een burgerinitiatief dat in 2008 besloot het Angelsaksisch woonconcept Community Land Trust in een Brussels jasje te steken. “Het toen nog in België onbekende model biedt een antwoord het grootstedelijke huisvesting- en armoedeprobleem én gaat op een duurzame manier om met overheidssteun” vertelt Geert De Pauw, coördinator van CLTB. Dankzij een overtuigende haalbaarheidsstudie kende het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in 2012 een subsidie toe voor de aankoop van een eerste gebouw. In 2015 trokken de eerste bewoners in, in de negen nieuwe CLT woningen. Midden 2017 zijn een honderdtal woningen en vier gemeenschapsvoorzieningen onder constructie. Intussen is CLTB een voorbeeld voor andere organisaties in België, maar ook in de rest van Europa.  

Gemeenschapsgevoel

Één van de kerndoelstellingen van CLTB is gemeenschapsgevoel, solidariteit en sociale cohesie bevorderen. De multiculturele bewonersgroepen worden al gevormd voor de eerste steen wordt gelegd zodat iedere bewoner zijn of haar plek heeft. Deze multiculturaliteit vormt zowel een troef als een uitdaging. Bewoners spelen een centrale rol in de ontwikkeling van het project, waardoor ze achteraf het beheer graag op zich nemen. Alle woongroepen hebben, indien de locatie het toelaat, een collectieve tuin en ruimte. Deze gemeenschapsruimte doet dienst als vergaderruimte voor verenigingen of recreatieruimte voor bewoners. 

Het Roodhof is niet alleen een volwaardig tweesterrenhotel in het Brugse Ommeland, maar ook een sociaal tewerkstellingsproject voor een 30-tal personen die (nog) niet op de klassieke arbeidsmarkt terecht kunnen. Het hotel biedt hen daarbij omkadering en groeikansen. Het ultieme doel van  hotel ‘t Roodhof is de maatschappelijke integratie van haar werknemers, die vaak (moeten) leven met een etiket dat eerder verwijst naar wat zij niet kunnen dan wat ze wél kunnen. Het hotel kiest in de catering voor verse, streekeigen en vaak biologische ingrediënten.

Etiket

“Onze medewerkers krijgen meestal een etiket opgeplakt op basis van wat ze niet kunnen, maar wij focussen ons op de mogelijkheden van die mensen vandaag”, vertelt Paul Vaernewyck van Het Roodhof. “Hoe kunnen we onze medewerkers zo krachtig maken dat ze binnenkort regisseur van hun eigen verhaal zijn en niet in een vakje worden gestoken? Dat is de vraag die ons bezighoudt. Onze motivatie halen we uit de mensen, onze fierheid uit de service als hotel.”

Belbus

Het hotel houdt haar ecologische voetafdruk zo veel mogelijk binnen de perken. In de catering kiest Het Roodhof daarom voor verse, streekeigen en vaak biologische ingrediënten. Het hotel is gelegen in een groene omgeving, met een boomgaard van streekeigen fruitbomen en een graasplaats voor schapen. Om Het Roodhof ondanks de landelijke ligging goed bereikbaar te houden, is er een belbushalte voor de deur en een eigen pendelservice voor zowel medewerkers als gasten.

Doorgroeien

Van bij de aanwerving krijgt elke medewerker een trajectbegeleider naast zich die hem of haar tijdens de tewerkstelling opvolgt. Met steun van gespecialiseerde begeleidingsdiensten zoekt Het Roodhof oplossingen voor problemen op het vlak van sociale vaardigheden, werkorganisatie, enzovoort. Daarnaast heeft elke medewerker een jobcoach die van bij aanvang een groeitraject opzet via opleidingen en begeleiding op de werkvloer om een aantal takenprofielen aan te leren. Door nauwe samenwerking binnen de Brugse hotelsector probeert Het Roodhof haar medewerkers kansen te bieden om door te groeien naar andere werkgevers.

Een korte keten en een lokale en ecologische productie moeten ook mogelijk zijn voor onderhouds- en schoonmaakmiddelen. Met die overtuiging creëerden de vrijwilligers van het Rode Kruis Oudergem in 2010 de Sociale en Ecologische Drogisterij. Mensen uit kwetsbare milieus leren tijdens workshops hoe ze op een ecologische en kostenbesparende manier zelf onderhoudsproducten kunnen maken. Het Rode Kruis Oudergem organiseert eveneens opleidingen, zodat ook OCMW’s op hun beurt de workshops kunnen aanbieden.

Een terugkeer naar de oude gewoonten

Een gemiddeld Belgisch huishouden geeft jaarlijks meer dan 250 euro uit aan schoonmaakmiddelen, een hoog bedrag voor kwetsbare gezinnen. Het merendeel van deze middelen zijn bovendien schadelijk en vervuilend voor het leefmilieu. Het is echter mogelijk om met enkele gezonde en goedkope basisproducten zoals witte azijn, sodakristallen, Marseille zeep of essentiële oliën kwalitatief hoogstaande onderhoudsproducten te maken (wasmiddel, vaatwasmiddel, ontkalker, enz.). Het Rode Kruis van Oudergem heeft daarom besloten workshops te geven waar mensen leren hoe ze zelf natuurlijke onderhoudsproducten kunnen maken. Dankzij deze workshops kunnen families hun budget voor schoonmaakmiddelen terugbrengen tot slechts 50 euro per jaar.

Workshops die zichzelf financieren

Oorspronkelijk waren de workshops enkel voor minderbedeelden, maar sinds 2012 kan iedereen voor 20 euro de workshop komen volgen. Dankzij deze bijdrage kan het project zichzelf financieren en kunnen minderbedeelden uit Oudergem gratis aan de workshops deelnemen. De workshops zijn ook een echte ontmoetingsplaats voor mensen van verschillende sociale klassen, culturen en generaties. De Sociale en Ecologische drogisterij is een pionier en het is niet minder dan logisch dat andere Brusselse gemeenten het voorbeeld volgen. Eind 2013 is het Rode Kruis Oudergem gestart met workshops rond het maken van producten voor persoonlijke hygiëne.

Les Grignoux is een culturele organisatie die al 30 jaar bestaat. Deze vzw beheert vier bioscopen (9 zalen) in Luik die jaarlijks meer dan 480.000 toeschouwers trekken. Daarnaast bezit ze drie kunstgalerijen, een café en een brasserie.

Les Grignoux streeft ernaar zoveel mogelijk mensen "een alternatief te bieden voor de dominante cultuur" en kiest er bewust voor om geëngageerde films te draaien die sociale, economische en milieuthema's niet uit de weg gaan. Haar doelpubliek zijn schoolgaande jongeren en mensen uit alle lagen van de bevolking. Alle personeelsleden, in totaal meer dan 100 werknemers, dragen hun steentje bij in het autonome beheer van de vzw.

“Ons project is niet alleen origineel in de manier waarop we cinema gebruiken om het ijs te breken, te sensibiliseren en culturele uitwisseling te stimuleren. Ook de manier waarop we een grote betrokkenheid creëeren van alle werknemers bij de verschillende projecten dankzij ons participatief beheer, is vernieuwend.” (Pierre Heldenbergh, medebeheerder van Les Grignoux).

“We geloven heel sterk in de kracht van mensen. We willen hun capaciteiten opsporen en tot ontwikkeling brengen door advies en vorming tot ze zich klaar voelen om concreet stappen te zetten op vlak van wonen, werken of ondernemen.” (Erwin De bruyn van Stebo).

Het begon allemaal in de mijncités in Genk. Mensen van allerlei nationaliteiten kwamen er wonen, elk met hun eigen wooncultuur, en daardoor dreigde het prachtige architecturale erfgoed verloren te gaan. Stebo, oorspronkelijk een kleine vzw die de Genkse buurtwerkingen overkoepelde en ondersteunde, kwam met een innovatieve oplossing. Samen met de stad Genk stelde ze verordeningen op zodat de bewoners hun huizen energievriendelijk konden vernieuwen zonder te raken aan de eigenheid van de wijk. Zo konden mensen met beperkte budgetten toch hun woondromen waarmaken, en werd hun huis nog meer waard, ook ! Die totaalaanpak – sociale begeleiding én concrete economische oplossingen – werd de basis van Stebo voor alle werkdomeinen: wonen, werken, leren, ondernemen, energie en samenleving.

“Ons bedrijf heeft een vermogen van 6 miljoen euro, dat gerund wordt door een algemene werknemersvergadering die het sociale doel van de vereniging vooropstelt. Een model dat ons toelaat om 10 jobs per jaar te creëren en dat sinds 30 jaar.” (William Wauters, directeur van Terre)

Terre stelt één enkele ambitie voorop : werk bieden aan iedereen. Sinds zijn oprichting zestig jaar geleden, heeft de groep 300 jobs gecreëerd voor mensen die minder gemakkelijk toegang krijgen tot de arbeidsmarkt: laaggeschoolden, mensen met een handicap, ex-gedetineerden… De onderneming is sinds de begindagen actief in de sectoren van hergebruik en recyclage, maar zet nu ook in op duurzame ontwikkeling. Terre houdt rekening met sociale, economische en ecologische aspecten. Het hele ondernemingsmodel is bovendien gebaseerd op een participatief management dat je nergens anders terugvindt.