Kunst, Cultuur & Vrije tijd

A la recherche d’un nouveau paradigme pour penser la transition socio-écologique des musées : la décroissance dans les musées de la Fédération Wallonie-Bruxelles

A l’heure de l’épuisement des ressources naturelles et d’appels de plus en plus pressant à la transition écologique, les musées restent généralement fondés sur une logique d’accumulation et de circulation de leurs pièces, source de production de CO2 et de surcharge pour leurs équipes. Sur la base de ce paradoxe, Oriane Tasiaux a imaginé un nouveau paradigme pour la transition des musées, fondé non pas sur la notion de développement durable (jugée trop proche du néo-libéralisme) mais sur une diminution générale de leur production et de leur consommation. Elle a réalisé des entretiens semi-directifs auprès des directeur·ices de cinq musées. Elle a ensuite proposé une série de critères permettant d’imaginer ce que serait un musée en décroissance, tant sur le plan matériel que structurel et organisationnel. Parmi ces critères : une gestion plus participative, une réforme des modes de reconnaissance et de financement, un accent plus marqué sur la notion de « suffisance » (le renforcement de la mutualisation inter-muséale), etc.

A télécharger :  Mémoire Oriane Tasiaux

Amber Claeys verdedigde haar eindproef met als titel Vergroening van begraafplaatsen in regio Haspengouw ‘Van een grauwe en grijze begraafplaats naar een serene plek die rust en nieuw leven ademt’, in het kader van de professionele bachelor agro- en biotechnologie - afstudeerrichting groenmanagement, aan PXL Hogeschool.

De gemeentes Alken, Borgloon, Gingelom, Heers, Kortessem en Wellen hebben hulp gezocht bij de Intergemeentelijke Onroerenderfgoeddienst (West) en het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren om hun begraafplaatsen te herzien. Het doel van de scriptie is om inzicht te krijgen in de kenmerken van Haspengouwse begraafplaatsen en de mogelijkheden ervan op het gebied van natuur, erfgoed, recreatie, enz. De scriptie onderzoekt het ontwerp en groenelementen van 61 begraafplaatsen in de genoemde gemeentes. Resultaten tonen aan dat droog Haspengouw meer begraafplaatsen heeft dan vochtig Haspengouw, en dat bevolkingsaantallen niet direct correleren met het aantal begraafplaatsen. Groenelementen op Haspengouwse begraafplaatsen zijn over het algemeen schaars, met meestal alleen grafbeplantingen, een haag en een paar bomen. De scriptie biedt ook zes ‘sereen’ uitgangspunten (Soortgericht, Ecosysteemdiensten, Recreatie, Educatie, Natuurverbinding) en een traject voor gemeentes om naar een groenere, multifunctionele begraafplaats te streven.

Vlaanderen telt meer dan 1.900 begraafplaatsen. Hoewel gemeenten steeds vaker overgaan tot vergroening van deze locaties, blijft het potentieel ervan grotendeels onderbenut. Niet alleen veranderen begrafenisrituelen en herdenkingen, maar er groeit ook een draagvlak om begraafplaatsen om te vormen tot multifunctionele ruimtes die bij het dagelijks leven horen. Toch ontbreekt het aan een gecoördineerde aanpak en blijven veel mogelijkheden onbenut. Deze scriptie wil een antwoord bieden op de vraag hoe gemeenten stappen kunnen ondernemen bij de (her)inrichting van begraafplaatsen. Door zes kernprincipes (S.E.R.E.N.) te hanteren, biedt het een leidraad voor gemeenten die willen transformeren naar groene, multifunctionele begraafplaatsen. Daarnaast illustreert het met praktijkvoorbeelden hoe deze principes in de praktijk kunnen worden toegepast. Laten we samen begraafplaatsen omarmen als integraal onderdeel van het dagelijks leven en denken in mogelijkheden voor een betere toekomst.

Sophia van Sloun verdedigde aan LUCA School of Arts haar eindproef in het kader van de professionele bachelor interieurvormgevingmet, met als titel Rooting for water. Routing for life.

“Rooting for water. Routing for life.” concentreert zich op de sapstromen van bomen en maakt ze hoorbaar via een zelf ontworpen klankkast van resthout en een DPA-microfoon. Dit project tracht het bewustzijn over de klimaatcrisis te vergroten door de relatie tussen de gezondheid van bomen en geluiden te benadrukken, waardoor mensen zich dieper kunnen verbinden met het milieu. Door kunst en wetenschap te combineren, wordt het thema toegankelijker voor een breed publiek. Het project belicht de impact van verminderde menselijke activiteit tijdens de pandemie en stimuleert bewustwording over onze invloed op het milieu, zelfs in ‘normale’ tijden. Deze innovatieve benadering kan leiden tot gedragsverandering en een diepere betrokkenheid bij duurzaamheid. Het project onderstreept het belang van een brede visie op duurzaamheid, waarbij economische, sociale en ecologische belangen worden geïntegreerd. Het streven naar een duurzamere toekomst vereist creativiteit, innovatie en een voortdurende inzet om te luisteren naar de natuur en te reageren op haar behoeften.

L’éco-responsabilité au cinéma. Le pari commun d’un film plus écologique, à chaque étape de son élaboration

Le travail d’Adrien Berlandi questionne d’une manière holistique la chaîne de production d’un film, depuis l’écriture du scénario jusqu’au montage, afin d’identifier les pistes de réduction de son empreinte écologique. Conçu dans une perspective résolument pratique, il repose sur l’interview d’une douzaine de professionnel·les de l’industrie cinématographique (scénaristes, producteur·rices, réalisateur·rices, régisseur·euses, chef·fes électricien·nes, costumières, chefs opérateurs...). Ceux et celles-ci font part de leurs expériences de cinématographie éco-responsable en détaillant les obstacles rencontrés, les réussites et les échecs. Adrien Berlandi en dégage une série de propositions concrètes : réutilisation et mutualisation des équipements, recours aux ressources locales, réduction des déchets et de la consommation énergétique, etc. Parmi les conclusions fortes du travail, l’appel à une meilleure anticipation et collaboration entre les différents postes et équipes, de même qu’à une structure de pouvoir plus horizontale à chaque étape de l’élaboration du film.

À télécharger : Mémoire Adrien Berlandi

Montée des eaux, migrations climatiques... Une fiction post 2050 pour mieux conscientiser la population belge

L’art est une voie efficace de sensibilisation aux enjeux de montée des eaux et de migrations climatiques. Tel est le pari du travail de Marie Maréchal qui, dans un premier temps, a exploré la psychologie du changement et la perception de la population belge face aux enjeux environnementaux. Artiste et plongeuse sous-marine, elle a ensuite mis au point un dispositif basé sur le son et l’image, mettant en scène les conséquences d’un scénario postapocalyptique scientifiquement plausible dans une Europe d’après 2050. Ce dispositif est présenté dans un espace confiné évoquant la condition de réfugié climatique. Si l’accroche initiale est volontairement émotionnelle, elle a pour but ultérieur d’emmener le spectateur et la spectatrice vers un meilleur degré de conscientisation et, ensuite, vers l’adoption à long terme de comportements pro-environnementaux en harmonie avec ses valeurs et ses convictions propres. Baptisé « Vestiges submergés », le dispositif devrait être présenté au public en situation réelle courant 2022.

> A télécharger : Mémoire Marie Maréchal (PDF)
> Intervention de Marie lors du webinaire, à partir de 00:37:48 :