Kunst, Cultuur & Vrije tijd

A la recherche d’un nouveau paradigme pour penser la transition socio-écologique des musées : la décroissance dans les musées de la Fédération Wallonie-Bruxelles

A l’heure de l’épuisement des ressources naturelles et d’appels de plus en plus pressant à la transition écologique, les musées restent généralement fondés sur une logique d’accumulation et de circulation de leurs pièces, source de production de CO2 et de surcharge pour leurs équipes. Sur la base de ce paradoxe, Oriane Tasiaux a imaginé un nouveau paradigme pour la transition des musées, fondé non pas sur la notion de développement durable (jugée trop proche du néo-libéralisme) mais sur une diminution générale de leur production et de leur consommation. Elle a réalisé des entretiens semi-directifs auprès des directeur·ices de cinq musées. Elle a ensuite proposé une série de critères permettant d’imaginer ce que serait un musée en décroissance, tant sur le plan matériel que structurel et organisationnel. Parmi ces critères : une gestion plus participative, une réforme des modes de reconnaissance et de financement, un accent plus marqué sur la notion de « suffisance » (le renforcement de la mutualisation inter-muséale), etc.

A télécharger :  Mémoire Oriane Tasiaux

Amber Claeys verdedigde haar eindproef met als titel Vergroening van begraafplaatsen in regio Haspengouw ‘Van een grauwe en grijze begraafplaats naar een serene plek die rust en nieuw leven ademt’, in het kader van de professionele bachelor agro- en biotechnologie - afstudeerrichting groenmanagement, aan PXL Hogeschool.

De gemeentes Alken, Borgloon, Gingelom, Heers, Kortessem en Wellen hebben hulp gezocht bij de Intergemeentelijke Onroerenderfgoeddienst (West) en het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren om hun begraafplaatsen te herzien. Het doel van de scriptie is om inzicht te krijgen in de kenmerken van Haspengouwse begraafplaatsen en de mogelijkheden ervan op het gebied van natuur, erfgoed, recreatie, enz. De scriptie onderzoekt het ontwerp en groenelementen van 61 begraafplaatsen in de genoemde gemeentes. Resultaten tonen aan dat droog Haspengouw meer begraafplaatsen heeft dan vochtig Haspengouw, en dat bevolkingsaantallen niet direct correleren met het aantal begraafplaatsen. Groenelementen op Haspengouwse begraafplaatsen zijn over het algemeen schaars, met meestal alleen grafbeplantingen, een haag en een paar bomen. De scriptie biedt ook zes ‘sereen’ uitgangspunten (Soortgericht, Ecosysteemdiensten, Recreatie, Educatie, Natuurverbinding) en een traject voor gemeentes om naar een groenere, multifunctionele begraafplaats te streven.

Vlaanderen telt meer dan 1.900 begraafplaatsen. Hoewel gemeenten steeds vaker overgaan tot vergroening van deze locaties, blijft het potentieel ervan grotendeels onderbenut. Niet alleen veranderen begrafenisrituelen en herdenkingen, maar er groeit ook een draagvlak om begraafplaatsen om te vormen tot multifunctionele ruimtes die bij het dagelijks leven horen. Toch ontbreekt het aan een gecoördineerde aanpak en blijven veel mogelijkheden onbenut. Deze scriptie wil een antwoord bieden op de vraag hoe gemeenten stappen kunnen ondernemen bij de (her)inrichting van begraafplaatsen. Door zes kernprincipes (S.E.R.E.N.) te hanteren, biedt het een leidraad voor gemeenten die willen transformeren naar groene, multifunctionele begraafplaatsen. Daarnaast illustreert het met praktijkvoorbeelden hoe deze principes in de praktijk kunnen worden toegepast. Laten we samen begraafplaatsen omarmen als integraal onderdeel van het dagelijks leven en denken in mogelijkheden voor een betere toekomst.

Sophia van Sloun verdedigde aan LUCA School of Arts haar eindproef in het kader van de professionele bachelor interieurvormgevingmet, met als titel Rooting for water. Routing for life.

“Rooting for water. Routing for life.” concentreert zich op de sapstromen van bomen en maakt ze hoorbaar via een zelf ontworpen klankkast van resthout en een DPA-microfoon. Dit project tracht het bewustzijn over de klimaatcrisis te vergroten door de relatie tussen de gezondheid van bomen en geluiden te benadrukken, waardoor mensen zich dieper kunnen verbinden met het milieu. Door kunst en wetenschap te combineren, wordt het thema toegankelijker voor een breed publiek. Het project belicht de impact van verminderde menselijke activiteit tijdens de pandemie en stimuleert bewustwording over onze invloed op het milieu, zelfs in ‘normale’ tijden. Deze innovatieve benadering kan leiden tot gedragsverandering en een diepere betrokkenheid bij duurzaamheid. Het project onderstreept het belang van een brede visie op duurzaamheid, waarbij economische, sociale en ecologische belangen worden geïntegreerd. Het streven naar een duurzamere toekomst vereist creativiteit, innovatie en een voortdurende inzet om te luisteren naar de natuur en te reageren op haar behoeften.

L’éco-responsabilité au cinéma. Le pari commun d’un film plus écologique, à chaque étape de son élaboration

Le travail d’Adrien Berlandi questionne d’une manière holistique la chaîne de production d’un film, depuis l’écriture du scénario jusqu’au montage, afin d’identifier les pistes de réduction de son empreinte écologique. Conçu dans une perspective résolument pratique, il repose sur l’interview d’une douzaine de professionnel·les de l’industrie cinématographique (scénaristes, producteur·rices, réalisateur·rices, régisseur·euses, chef·fes électricien·nes, costumières, chefs opérateurs...). Ceux et celles-ci font part de leurs expériences de cinématographie éco-responsable en détaillant les obstacles rencontrés, les réussites et les échecs. Adrien Berlandi en dégage une série de propositions concrètes : réutilisation et mutualisation des équipements, recours aux ressources locales, réduction des déchets et de la consommation énergétique, etc. Parmi les conclusions fortes du travail, l’appel à une meilleure anticipation et collaboration entre les différents postes et équipes, de même qu’à une structure de pouvoir plus horizontale à chaque étape de l’élaboration du film.

À télécharger : Mémoire Adrien Berlandi

Montée des eaux, migrations climatiques... Une fiction post 2050 pour mieux conscientiser la population belge

L’art est une voie efficace de sensibilisation aux enjeux de montée des eaux et de migrations climatiques. Tel est le pari du travail de Marie Maréchal qui, dans un premier temps, a exploré la psychologie du changement et la perception de la population belge face aux enjeux environnementaux. Artiste et plongeuse sous-marine, elle a ensuite mis au point un dispositif basé sur le son et l’image, mettant en scène les conséquences d’un scénario postapocalyptique scientifiquement plausible dans une Europe d’après 2050. Ce dispositif est présenté dans un espace confiné évoquant la condition de réfugié climatique. Si l’accroche initiale est volontairement émotionnelle, elle a pour but ultérieur d’emmener le spectateur et la spectatrice vers un meilleur degré de conscientisation et, ensuite, vers l’adoption à long terme de comportements pro-environnementaux en harmonie avec ses valeurs et ses convictions propres. Baptisé « Vestiges submergés », le dispositif devrait être présenté au public en situation réelle courant 2022.

> A télécharger : Mémoire Marie Maréchal (PDF)
> Intervention de Marie lors du webinaire, à partir de 00:37:48 :

Les Grignoux is een culturele organisatie die al 30 jaar bestaat. Deze vzw beheert vier bioscopen (9 zalen) in Luik die jaarlijks meer dan 480.000 toeschouwers trekken. Daarnaast bezit ze drie kunstgalerijen, een café en een brasserie.

Les Grignoux streeft ernaar zoveel mogelijk mensen "een alternatief te bieden voor de dominante cultuur" en kiest er bewust voor om geëngageerde films te draaien die sociale, economische en milieuthema's niet uit de weg gaan. Haar doelpubliek zijn schoolgaande jongeren en mensen uit alle lagen van de bevolking. Alle personeelsleden, in totaal meer dan 100 werknemers, dragen hun steentje bij in het autonome beheer van de vzw.

“Ons project is niet alleen origineel in de manier waarop we cinema gebruiken om het ijs te breken, te sensibiliseren en culturele uitwisseling te stimuleren. Ook de manier waarop we een grote betrokkenheid creëeren van alle werknemers bij de verschillende projecten dankzij ons participatief beheer, is vernieuwend.” (Pierre Heldenbergh, medebeheerder van Les Grignoux).

Esperanzah! is een wereldmuziekfestival in de abdij van Floreffe, dat jaarlijks meer dan 40.000 bezoekers trekt. Al van in het prille begin hebben de organisatoren er een erezaak van gemaakt om hun artistiek concept te koppelen aan maatschappelijk engagement, en dit zonder de economische leefbaarheid van hun festival in het gedrang te brengen.

Dankzij de samenwerking met verenigingen worden festivalgangers bewust gemaakt van verschillende duurzame uitdagingen. De magische sfeer die er hangt, maakt duidelijk dat een andere wereld echt mogelijk is. Sinds een aantal jaar proberen de organisatoren hun succesvolle duurzame festivalconcept te verspreiden door buitenlandse teams te omkaderen bij de toepassing.

Après une carrière de plus de 10 ans dans le secteur événementiel, Pierre Lebrun a fondé Yellow Events en 2006.
Ce bureau de création, conception et coordination d'événements a intégré une approche durable dans ses pratiques professionnelles. Le bien-être de l'équipe, la convivialité et la transparence sont les valeurs qui dirigent la gestion du bureau. Grâce au professionnalisme et à la qualité des événements organisés, Yellow Events compte de nombreux clients qui ne sont pas attirés par les aspects durables en premier lieu.   
 

Jean-Yves Laffineur est fondateur, directeur et programmateur artistique d'Esperanzah!, un festival de musique du monde qui attire plus de 45 000 visiteurs chaque année.

L'objectif: permettre au public de vivre des concerts, qui transmettent une énergie positive, tournée vers le changement, et faire découvrir toutes les richesses culturelles souvent méconnues dans un monde où l'uniformisation culturelle règne.

Jean-Yves Laffineur est aussi impliqué dans l'encadrement d'équipes étrangères souhaitant monter des festivals engagés, plus particulièrement en Espagne et au Burkina Faso.

Yellow Events ontstond in 2006 en is gespecialiseerd in het bedenken, ontwikkelen en coördineren van evenementen. Sinds 2008 staat het team van Yellow Events in voor de organisatie van evenementen die “mens en natuur voorop zetten”. Het kader creëerden ze aanvankelijk zelf met een lijst van 150 sociale criteria en milieuvereisten. Om de communicatie met haar klanten te bevorderen, gebruikt  de organisatie een eenvoudig hulpmiddel dat het duurzaamheidsgehalte van een evenement op een visuele manier voorstelt.

De economische crisis heeft allesbehalve een rem gezet op de ambities van Yellow Events op het vlak van milieu en duurzame ontwikkeling.  Zo behaalde de organisatie in 2013 het EMAS certificaat en de ISO 14001- norm. En de ambities reiken nog veel  verder…