Water

Montée des eaux, migrations climatiques... Une fiction post 2050 pour mieux conscientiser la population belge

L’art est une voie efficace de sensibilisation aux enjeux de montée des eaux et de migrations climatiques. Tel est le pari du travail de Marie Maréchal qui, dans un premier temps, a exploré la psychologie du changement et la perception de la population belge face aux enjeux environnementaux. Artiste et plongeuse sous-marine, elle a ensuite mis au point un dispositif basé sur le son et l’image, mettant en scène les conséquences d’un scénario postapocalyptique scientifiquement plausible dans une Europe d’après 2050. Ce dispositif est présenté dans un espace confiné évoquant la condition de réfugié climatique. Si l’accroche initiale est volontairement émotionnelle, elle a pour but ultérieur d’emmener le spectateur et la spectatrice vers un meilleur degré de conscientisation et, ensuite, vers l’adoption à long terme de comportements pro-environnementaux en harmonie avec ses valeurs et ses convictions propres. Baptisé « Vestiges submergés », le dispositif devrait être présenté au public en situation réelle courant 2022.

> A télécharger : Mémoire Marie Maréchal (PDF)
> Intervention de Marie lors du webinaire, à partir de 00:37:48 :

In het verlengde van haar Missie CorSeaCare die in 2019 de steun kreeg van BeMed, stelt de vereniging MareVivu voor om op Corsica een creatieve low-techoplossing te testen voor het hergebruik van het plasticafval dat burgers en verenigingen aan de kust verzamelen.

De vrijwilligers van de vereniging, haar wetenschappelijke aanspreekpunten en haar netwerk van partnerverenigingen zullen als opdracht hebben het afval te verzamelen, de aanwezige soorten kunststoffen te karakteriseren, en te experimenteren met de recyclage ervan door lokaal ontworpen en gebouwde low-techmachines. Met deze machines kan dan vermeden worden dat men het afval automatisch gaat ingraven of verbranden. Het initiatief biedt een lokale en flexibele oplossing voor het hergebruik van het verzamelde plasticafval.

De vereniging zal de bevolking bewustmaken van de problematiek van plastic en tegelijk het publiek wegwijs maken in het recyclageproces. Deze activiteiten zullen gepaard gaan met een uiteenzetting over de beperkingen van recyclage en over het belang van een verminderd gebruik van plastic. Om dit experiment nog meer in de kijker te plaatsen, zal de vereniging een tentoonstelling opzetten van de voorwerpen die met de machines gemaakt zijn, en zal ze tevens een filmpje opnemen dat de problematiek onder de aandacht brengt.

Ten slotte heeft de vereniging de ambitie om door middel van statistische gegevens de openbare en politieke instanties (gemeenten, kantons, departement en Collectivité de Corse) te sensibiliseren.

Dit project is laureaat van de BeMed-oproep voor micro-initiatieven waar de Stichting voor Toekomstige Generaties partner van is, dankzij het Aether-fonds voor Toekomstige Generaties.

Dit project, gedragen door de vereniging TATAVAKA, heeft als doel tot een duurzame samenwerking te komen tussen de lokale spelers en de besturen van een Kroatische eilandengroep die de vervuiling door plastic trachten in te perken.

Om dat doel te bereiken, steunt het project op 3 pijlers:

• De initiatieven die op Zlarin en Krapanj aan de gang zijn samenbrengen, de middelen van de lokale spelers versterken en de acties ondersteunen die bij de plaatselijke bevolking tot een gedragsverandering moeten leiden.
• Een pleidooi houden bij de directeurs van de toeristische diensten, de voorzitters van de gemeenteraden van de eilanden Zlarin en Krapanj, alsook bij de vertegenwoordigers van de Raad voor duurzame ontwikkeling van het eiland Zlarin, om de toepassing van de richtlijn inzake kunststoffen voor eenmalig gebruik in Kroatië te vergemakkelijken.  De vereniging zal een eilandenraad Krapanj-Zlarin oprichten voor duurzaam afvalbeheer.
• Een ruimere alliantie smeden met verschillende Kroatische eilandengroepen. Dit netwerk zal de eilandjes die zich inspannen om het zonder plastic te doen, in staat stellen om ervaring en middelen te delen.

Dit project is laureaat van de BeMed-oproep voor micro-initiatieven waar de Stichting voor Toekomstige Generaties partner van is, dankzij het Aether-fonds voor Toekomstige Generaties.

Dit wetenschappelijke project, gedragen door de UMR (Unité mixte de recherche) Marbec, heeft als doel in te schatten in hoeverre de schelpdierenteelt bijdraagt tot de vervuiling van de lagune van Thau door microplastics. Daarnaast wil het aanbevelingen formuleren om deze praktijk in stand te kunnen houden en de impact ervan te verminderen.

De vereniging zal een jaar lang een maandelijkse analyse uitvoeren van de microplastics die aanwezig zijn in de waterkolom, de afzettingen en de tweeschalige schelpdieren. Aan de hand van stalen die genomen zijn in 2011, zal een vergelijking kunnen worden gemaakt met de staat van de vervuiling in 2021.

Daarna volgt een fysicochemisch onderzoek, om een beeld te krijgen van de vervuiling door microplastics die verband houdt met de veroudering van het gebruikte materiaal in de schelpdierenteelt. Door onder de professionele kwekers een bevraging te houden over hun werkmethoden, zullen de onderzoekers kunnen bepalen welk materiaal getest dient te worden en zullen zij tevens inzicht verwerven in het gebruik en de snelheid waarmee het veroudert. Op basis van de resultaten van dit onderzoek zal dan een gids van good practices worden samengesteld, die de schelpdierenkwekers moet helpen om duurzamer te gaan werken.

Ten slotte zal rond het project een uitgebreide communicatiecampagne worden opgezet. Er zullen filmpjes in stop motion gemaakt en verspreid worden.

Dit project is laureaat van de BeMed-oproep voor micro-initiatieven waar de Stichting voor Toekomstige Generaties partner van is, dankzij het Aether-fonds voor Toekomstige Generaties.

Ontdek hoe de Stichting jongeren en hun 360°-ideeën en initiatieven ondersteunt in beeld:

Casimir Morobé schreef zijn thesis rond machinelearning bij de Belgische rederij CMB en toen het brandstofbesparende potentieel van die technologie in de maritieme sector duidelijk werd besloot hij om Toqua op te starten onder begeleiding van de Durf Ondernemen!-coaches. Snel daarop werd Toqua ook geselecteerd voor het acceleratieprogramma van imec.istart.

Toqua wil via machine learning het brandstofverbruik in de scheepvaartsector reduceren. De huidige meetmethoden die in de scheepvaart gebruikt worden, zijn verouderd en maken bepaalde simplificaties, waardoor het effect van weerscondities (golven, wind, stroming enzovoort) en laadcondities niet correct in rekening gebracht kunnen worden. Door IoT-data van de schepen en satellietdata van de weersomstandigheden samen te brengen in één machine learning-model, slaagt Toqua erin het gedrag van deze schepen vrij perfect te modelleren, waardoor de beslissingnemers in rederijen meer datagedreven kunnen werken, met gemiddeld 6 procent aan brandstofbesparingen als gevolg.

Casimir: “SE'nSE is voor ons een bevestiging van waar we mee bezig zijn. Heel het proces verplicht je om de juiste vragen te stellen en oplossingen te zoeken voor de gaten die de jury in je idee zien. Zeker het feit dat je een eerste maal feedback krijgt bij de Albert Vanhee Fonds-selectie* en dan kunt werken aan die feedback vooraleer je voor SE'nSE appliceert en ook tijdens de SE'nSE-applicatie blijft itereren is een heel waardevol leertraject dat je doet groeien als bedrijf. Daarnaast was het voor ons ook heel belangrijk dat onze financierders onze duurzame waarden delen en zullen blijven steunen en met SE'nSe kunnen we daar meer dan zeker van zijn.”

* Toqua was ook begin 2021 de winnaar van een prototypingbeurs van € 5000 dankzij het Albert Vanhee Fonds van de  Stichting voor Toekomstige Generaties.

Geoffrey Lejeune, bachelor informatica & systemen aan de Haute école du Hainaut (Bergen), met mevrouw Lenaerts (HeH – Bergen) als mentor, stond aan de wieg van Aquaponics Garden. Het bedrijf wil aquaponics promoten en zo veel mogelijk mensen de kennis en de middelen aanreiken om aan de slag te gaan met dit concept.

Het Aquaponics Garden-project combineert twee kweek- en teeltmodellen: aquacultuur en hydroponics. Met aquaponics kunnen vissen en planten samen worden geteeld in een natuurlijk ecosysteem.

Door zijn vele voordelen beantwoordt aquaponics aan talrijke maatschappelijke uitdagingen:

• een forse stijging van de vraag naar voedsel tegen 2050;
• een beter beheer van de natuurlijke rijkdommen, met bijna 90 procent minder waterverbruik;
• een groeiende belangstelling voor gezonde voeding bij een deel van de bevolking;
• een productiesysteem dat de bestaande ecosystemen respecteert;
• lokale productie van planten en eiwitten, ook op niet-bebouwbare grond.

Nu al worden diverse diensten aangeboden, zoals de detailverkoop van:

• biozaden en niet-hybride en onbehandelde gewone zaden;
• 100 procent natuurlijk visvoer;
• eitjes van de zwarte soldatenvlieg waarmee een larvencompostbak kan worden gestart.

Aquaponics Garden wil zijn aanbod binnenkort uitbreiden met een basisopleiding in aquaponics, gebruiksklare aquaponicssystemen en de commercialisering van microscheuten. Het meest vernieuwende aan het project is evenwel de ontwikkeling van IT-tools om aquaponicssystemen te automatiseren en te controleren.

Goeffrey: "Deze beurs is voor mij een echte springplank, die ik dankbaar zal gebruiken om mijn project in de praktijk te brengen. Dankzij deze steun kan ik mijn aanbod van diensten uitbreiden en mijn verschillende prototypes ontwikkelen met het oog op de commercialisering ervan. Ik dank de Stichting voor Toekomstige Generaties van harte voor de beurs die ze Aquaponics Garden heeft toegekend."

Aquaponics Garden ontvangt een beurs van € 5000.

Un biocapteur électrique à base de papier : une révolution dans la détection de pathogènes dans l’eau

Margo Hauwaert a mis au point un prototype de détecteur de pathogènes dans l’eau. L’originalité de celui-ci consiste à reposer sur l’utilisation de papier et de biocapteurs électriques permettant de détecter d’une façon rapide et spécifique les bactéries (E.Coli, Legionella, etc.) présentes dans les échantillons prélevés. Dès ses premiers pas, la recherche de l’auteure s’est voulue inspirée par l’éco-conception (analyse du cycle de vie et utilisation de papier, facilement dégradable) mais aussi par une logique sociale. En effet, outre son prix modique (à terme, l’objectif est d’arriver à un prix coûtant inférieur à 5 euros), l’appareillage vise à procurer à son utilisateur·rice (y compris non-expert·e) des données robustes, accessibles et pertinentes. Imaginé dans une logique d’open source, il vise à une utilisation aisée en conditions précaires telles que conflits ou catastrophes naturelles, et cela tant pour l’utilisation immédiate des résultats que pour leur encodage en banque de données.

> A télécharger : Mémoire Margo Hauwaert (PDF)

Stichting De Noordzee is een onafhankelijke Nederlandse natuur- en milieuorganisatie die al meer dan 35 jaar actief is in de bescherming en het duurzaam gebruik van de Noordzee. In het kader van het programma "Schone Scheepvaart" lanceert Stichting De Noordzee het project "All on board! ". Dit meerjarige project heeft tot doel het aantal op zee gestrande containers en de daaruit voortvloeiende milieuschade te verminderen.

Met 260.000 scheepsbewegingen per jaar alleen al in Nederland is de Noordzee een van de drukste zeeën ter wereld. Helaas is de scheepvaart ook de oorzaak van veel milieuproblemen, zowel tijdens het vervoer als bij de sloop van schepen. Naar schatting worden jaarlijks tussen de 1.500 en 10.000 containers overboord gegooid, waarvan sommige zelfs nooit worden gerecupereerd, met aanzienlijke milieuschade tot gevolg.

Uit recent onderzoek blijkt dat de veiligheidsregels voor grote containerschepen onvoldoende worden nageleefd. Zo beveiligen 3 van de 5 schepen in de Rotterdamse haven de containers niet goed of verdelen ze hun gewicht niet goed. Bovendien is het zeevervoer nog steeds relatief weinig onderworpen aan milieueisen.

Begin 2019 verloor de MSC Zoë 342 containers in de Noordzee bij de Waddenzee en de schoonmaakwerkzaamheden zijn nog steeds aan de gang.

Stichting De Noordzee mobiliseert de scheepvaart om het aantal containers dat jaarlijks in zee valt drastisch te verminderen. Het veranderen van gewoontes en het ontwikkelen van nieuwe wetgeving is een zeer langzaam proces dat een alomvattende aanpak vereist. Stichting De Noordzee streeft naar een dubbele impact. Ten eerste moet de kennis van de verschillende belanghebbenden in de maritieme sector over goede en slechte praktijken met betrekking tot het verlies van containers worden vergroot en moet hun rol worden benadrukt om elk verlies te voorkomen. Daartoe werkt de stichting samen met belanghebbenden in de sector om te onderzoeken hoe een zeewaardig containerschip (schip) eruit zou zien, hoe het zou zijn gemaakt en hoe het zou worden behandeld. Daarnaast organiseert het een "container challenge" met werksessies en een oproep aan professionals in de sector.

Daarna worden betrokken en actieve belanghebbenden aangemoedigd om deze ideeën om te zetten in concrete vrijwillige acties tegen het verlies van containers. Vrachteigenaren kunnen hun positie gebruiken om maatregelen te nemen om het verlies van containers te voorkomen en zo grote veranderingen in gang te zetten.

De activiteiten omvatten één-op-één communicatie met vrachteigenaren en industrienetwerken.

Wanneer vismateriaal wordt achtergelaten, verloren gaat of wordt weggegooid, wordt het in de oceaan opgeslokt door stromingen en stormen. Ze blijven tientallen jaren in de oceanen en veroorzaken onberekenbare schade. Dit fenomeen, ook wel "spookvisserij" genoemd, vormt een enorme bedreiging voor de vispopulaties en hun leefgebieden over de hele wereld. De NGO Zibel verzamelt maandelijks ongeveer 250 kg visgerei aan de Maltese kust.

Mariene plastieken worden zelden ingezameld en worden in Malta niet gerecycleerd. Het initiatief van Zibel behoort tot de eerste in zijn soort op het Maltese eiland. Dit project bouwt voort op het werk dat Zibel al heeft gedaan en biedt een nieuwe manier van samenwerken om een grote impact op het lokale mariene milieu aan te pakken. Door haar betrokkenheid bij de visserijgemeenschappen, zowel professioneel als recreatief, heeft Zibel de belangstelling van deze belangrijke belanghebbenden vergroot om de problemen van de plasticvervuiling van de zee te helpen oplossen.

Dit afval wordt op twee manieren teruggewonnen. Ten eerste wordt het materiaal gerecycleerd of hergebruikt door lokale ambachtslieden. Ten tweede wordt een deel van het materiaal bewaard voor het bedrijf NoFir, dat er nieuwe textielproducten van maakt. Door op grote schaal over deze activiteiten te communiceren, wil Zibel meer verantwoorde praktijken aanmoedigen en het bewustzijn van de gevolgen van de spookvisserij vergroten. Het project loopt van juni 2020 tot november 2021.

Het Xibka-project van Zibel is laureaat van de BeMed-oproep voor micro-initiatieven waar de Stichting voor Toekomstige Generaties partner van is, dankzij het Aether-fonds voor Toekomstige Generaties.