Educatie & Vorming

Het duurzaamheidskantoor leidt het dagelijks functioneren van het duurzaam ontwikkelingsbeleid. Hier nemen studenten en personeel initiatieven en coördineren ze projecten. Het is hun taak om duurzame projecten te stimuleren, te faciliteren en om hierover te adviseren.

Het duurzame ontwikkelingsbeleid van de UGent wordt gesteund door een stevig netwerk, dat onder andere bestaat uit de denktank Transitie UGent, de studentenvereniging UGent 1010 en een grote groep sympathisanten die samen werken aan het lanceren van nieuwe projecten. Hierbij is een grote groep mensen betrokken die hun expertise inzetten bij de verschillende projecten en die helpen om talloze initiatieven op touw te zetten, maar die ook een aanzienlijke invloed hebben op het beleid van de universiteit.
 
Het begon allemaal in 2012 toen de studiegroepen en studentenverenigingen werden uitgenodigd om zich te engageren voor het behoud van hun werkomgeving. Een honderdtal groepen, waaronder de Raad van Bestuur, besloot de uitdaging aan te gaan. Een van de doelstellingen was het ontwikkelen van een langetermijnvisie betreffende duurzaamheid.
Zo gingen bijna 150 stafleden, studenten, deskundigen en geëngageerde besluitvormers aan het werk onder de naam Transitie UGent. Ze gingen op zoek naar bestaande duurzame initiatieven, formuleerden aantrekkelijke doelstellingen en werkten overgangstrajecten uit. Hun werk werd gepubliceerd in een memorandum en tegen eind 2013 besloot het directiecomité van de universiteit zijn steun te verlenen aan hun visionaire inzichten.
Vandaag de dag is het duurzaam ontwikkelingsbeleid een van de strategische doelen geworden van de Universiteit van Gent met zijn 10.000 werknemers en 40.000 studenten.

AFD wil een sociale impact hebben in ontwikkelingslanden als Afrika, Zuid-Amerika en Azië. Concrete projecten verbinden studenten van verschillende disciplines met externe partners (zoals 11.11.11, Oxfam, kleine NGO’s) en de lokale bevolking. Alle projecten van AFD moeten een impact hebben op de lange termijn, dus ook als het project afgelopen is.

AFD werd in 2013 opgericht door studenten van verschillende faculteiten van de Universiteit van Leuven. In de loop van het academiejaar 2013-2014 werden drie projecten opgestart en in het jaar daarop zagen maar liefst acht projecten het daglicht. Het initiatief is uitgegroeid tot een succesvolle organisatie waarbij leden van 11 faculteiten zijn betrokken. De evenementen die worden georganiseerd, hebben tot doel zoveel mogelijk studenten te bereiken en hun interesse te wekken voor alle aspecten van internationale samenwerking voor ontwikkeling. De week van het Zuiden is daar een voorbeeld van: deze vond plaats in maart 2015 en maart 2016. Bijna 800 deelnemers kwamen bijeen voor een Afrikaanse culinaire avond. De bekende journalist Rudi Vranckx gaf er een speciale lezing over de vluchtelingencrisis.

Op plaatselijk verzoek richtte de AFD in 2014 een afdeling op in Louvain-La-Neuve, en begin 2016 kwam er een tweede afdeling bij in Utrecht. Beide worden gesteund door AFD Leuven. De drie departementen werken op een efficiënte manier samen en komen vier keer per jaar bijeen tijdens de Algemene Vergadering. In 2016 werd er ook een samenwerking gestart met de Zuid-Afrikaanse studenten van de Universiteit van Stellenbosch.

Alle leden van AFD werken op vrijwillige basis en de meesten zijn studenten als ze bij de organisatie komen. Elk project wordt geleid door een coach.

Alle projecten van AFD draaien rond maatschappelijke duurzaamheid. Sénérgie is daar een goed voorbeeld van. Het project werd opgezet in Senegal en werd drie jaar lang door AFD gesteund. Sénérgie is een sociale start-up die schone, veilige en betaalbare energie-oplossingen wil bieden, aangepast aan de noden en vermogens van de landelijke bevolking van Senegal. Zo verkoopt Sénérgie kleine Solar Home systemen aan de inwoners, voor een betaalbare prijs, zodat zelfs de laagste inkomensklasse gebruik kan maken van zonne-energie, en dat dankzij microfinanciering.

Elke beslissing die de organisatie neemt, wordt genomen met het oog op duurzaamheid. De plaatselijke boeren moeten hun werk kunnen voortzetten op basis van het systeem dat ze zelf hebben helpen opzetten. Door de studenten te onderrichten in deze benadering, hoopt AFD de grote principes van duurzame energie te blijven steunen en een basisnorm te leggen voor de nieuwe generatie en de algehele sociale structuur in het Noorden en Zuiden.

Sinds de jaren ’80 werkt het Robert Schuman Instituut voor beroeps- en technisch onderwijs, in de Duitstalige Gemeenschap, aan een pedagogisch project rond het concept van milieubehoud en duurzame ontwikkeling.

In het begin waren er bomen

Zoals zo veel scholen begon het Robert Schuman Instituut in de jaren ’80 samen met de leerlingen activiteiten te organiseren rond het thema ‘natuur’ : er werden hagen en inheemse boomsoorten aangeplant, een educatieve vijver gegraven, bloemenvelden gezaaid, enz. Wat is daar nu, twintig jaar later, van overgebleven ? Om te beginnen, een prachtige groene krans die de gebouwen omhult. En verder : een stevig pedagogisch project, dat stap voor stap werd opgebouwd en vandaag is uitgegroeid tot een dynamiek die het hele schoolleven bezielt.

Van de natuur naar de planeet

De milieutop van Rio in 1992 wekte bij veel leerkrachten het bewustzijn dat het wel goed was om de leerlingen over de natuur te leren, maar dat dit op zichzelf onvoldoende was. Er moet ook aandacht worden besteed aan de andere aspecten van het systeem ‘Aarde’ en aan alles wat ertoe bijdraagt dat de bewoners van deze planeet al dan niet over de middelen beschikken om in hun behoeften te voorzien. Vandaag hebben thema’s als gezondheid, democratie, rechtvaardige noord-zuid betrekkingen en burgerschap op een heel natuurlijke manier hun plaats veroverd in het Robert Schuman Instituut.

Jongeren die baas zijn over hun toekomst

De 14 studierichtingen binnen het instituut hebben deze verschillende onderwerpen elk op hun eigen manier in de praktijk omgezet. Hoe kan een school kappers, koks, monteurs of tekenaars zo opleiden, dat ze in hun toekomstige beroep rekening houden met de toekomst van onze planeet ? Het is een essentiële uitdaging in ons onderwijs, die deze leerkrachten met veel succes hebben opgenomen. Ook al blijven bepaalde vragen nog onbeantwoord. Er werd een kalender opgesteld rond duurzame voeding, de school organiseerde een tentoonstelling rond de sociale impact en de gevolgen voor het milieu van de fabricatie van mobiele telefoons of jeans, er werd een videoreportage gemaakt over duurzame ontwikkeling, enz. Al deze initiatieven bieden de leerlingen de mogelijkheid om vaardigheden te ontwikkelen die hen beter voorbereiden bij het vinden van hun plaats in een duurzamere wereld.

ISO14001

Het beheer van de gebouwen, de administratie en de kantoren evolueerde volgens dezelfde principes. Maar liefst 42 verschillende afvalsoorten worden gerecycleerd in diverse ateliers. De verf en de onderhoudsproducten die de school gebruikt, worden gekozen op basis van hun lage impact op het milieu, gerecycleerd papier is de algemene regel,… In het kader van deze maatregelen werd enkele jaren geleden een milieuzorgsysteem ingevoerd, waardoor de school het ISO 14001 certificaat behaalde.

Zeg me wat je eet …

Het Robert Schuman Instituut stelde ook een handvest op met betrekking tot duurzame voeding, dat in de praktijk op talloze manieren wordt toegepast: de refter biedt biologische voeding aan, er zijn partnerships met kleine, plaatselijke producenten en de snoep- en blikjesautomaten werden vervangen door… een appelautomaat. De invoer van deze praktijken bracht meer dan eens een kleine revolutie teweeg, maar vandaag maken ze gewoon deel uit van het dagelijkse leven van de leerlingen en de leerkrachten.

Nieuwe grenzen

Is alles nu perfect in het Robert Schuman Instituut? Uiteraard niet. Er is nog heel wat werk aan de winkel. De participatie van de leerlingen en de ouders in het duurzame beleid van de school staat nog in z’n kinderschoenen. Er zijn plannen om een infrastructuur te bouwen die aangepast is aan het pedagogische project, maar de onderhandelingen om deze uit te voeren, zijn lang en omslachtig. Het ontbreekt de verantwoordelijken van deze instelling dus zeker niet aan boeiende uitdagingen.

Stéphane Houbion est le fondateur de deux organisations : "Social Angels" et "Jeune et Citoyen".

La première est une communauté à laquelle peut adhérer n'importe quelle personne disposant de temps et de compétences à mettre à disposition d'associations. Ce "don de soi" va permettre à ces organisations de résoudre leur problème sans avoir à payer des montants astronomiques pour de la consultance.

La seconde concerne la formation des jeunes par rapport à la prise de décision. "Jeune et Citoyen" forme les jeunes à la tenue de conseils de classe, afin de stimuler la participation des élèves et porter des projets collectifs. 

Convaincue de l'importance de l'éducation, Sarah Heymans propose des outils pédagogiques afin de développer l'esprit d'entreprendre dés le plus jeune âge.

Gaëtan Duyckaerts est un des développeurs du système CIMEDE (Construction Industrielle de Maisons Evolutives Durables et Economiques), nouveau concept innovateur dans le monde de la construction en ossature bois. Développé au sein de l'Atelier de l'Avenir, il offre une certaine flexibilité aux solutions de logement, puisque les cloisons sont amovibles. La philosophie de Gaëtan Duyckaerts est de rendre l'immeuble meuble. Il travaille pour ce faire en réunissant industriels, universités et centres de recherche. Par ailleurs, l'Atelier promeut l'intégration socio-professionnelle par le travail de personnes sourdes et mal-entendantes. 

François Ronveaux a fondé en 2007 la plateforme pour le Service Citoyen. Cette plateforme fédérale réunissant plus de 200 organisations a comme objectif de proposer aux jeunes entre 18 et 25 ans de s'engager au service de la société. Les jeunes qui s'engagent réalisent des missions dans les organisations qui les accueillent. Le programme alterne des temps de mission et des temps de formation, ce qui permet aux jeunes d'acquérir des compétences citoyennes, des compétences personnelles et des compétences qui vont leur permettre de mieux trouver leur place dans la société. Les organisations accueillantes proposent des missions dans le domaine de l'environnement, du développement durable, de l'accès à la culture, l'accès à l'éducation, la solidarité... Par ses actions de lobbying, de recherche, de promotion et de communication, la Plateforme oeuvre également à la reconnaissance du service citoyen par une loi au niveau fédéral.

Pauline De Voghel est diététicienne et nutritionniste agréée. Elle est spécialisée en pédiatrie et certifiée en permaculture. Elle est passionnée de diététique, de l’art de la cuisine et de l’éducation à la santé des enfants.
Pauline a lancé des ateliers culinaires et d'éducation alimentaire pour des enfants à partir de 2,5 ans. Elle a écrit le livre « Les petits pieds dans les grand plats »  qui permet aux enfants de découvrir de manière ludique, sensorielle et créative de découvrir les légumes et les fruits de saison. Elle donne également des formations, des conférences et des ateliers culinaires et d'application diététiques pour des adultes, ainsi que des consultations diététiques à partir de la préconception jusqu'à l'âge adulte. Pauline De Voghel a aussi mis sur pied un potager pédagogique en permaculture, pour permettre, par les cinq sens, de comprendre, prendre conscience et respecter le vivant. On peut y apprendre également à cultiver ses légumes en autonomie et à mieux se nourrir, depuis le jardin, jusqu'à l'assiette.
 

Het ‘groene’ bewustzijn van dit medisch-pedagogisch instituut vindt zijn oorsprong zo’n tiental jaar geleden, toen er veel over het Kyotoprotocol werd gesproken. De directie stelde zichzelf toen als doel om haar broeikasgassen tot 5% te verminderen. Ideologische en pedagogische overwegingen wegen daarbij meer door dan economische, want het is vooral de bedoeling om de vijftig jongeren – tussen 3 en 25 jaar oud –die in het instituut verblijven concreet bij het project te betrekken.

La Providence ging meteen van start door de energieprestatie van al haar gebouwen grondig te verbeteren: thermische isolatie, vervanging van de chassis, uitrusting met thermische en fotovoltaïsche panelen, warmtepompsystemen,… Tezelfdertijd spoort de instelling haar personeel aan om rationeel om te springen met energie.

Sindsdien is de aanpak sterk geëvolueerd en krijgt duurzame ontwikkeling steeds meer een plaats als globaal concept waarmee rekening wordt gehouden in de dagelijkse werking van de instelling.  Een voorbeeldje: La Providence koopt haar melk bij een buurvrouw, waardoor de jongeren kunnen genieten van een kwaliteitsproduct, tezelfdertijd worden verpakkings- en vervoerskosten vermeden, krijgt de lokale economie een duwtje in de rug krijgt en komen er 6000 tetrabrikken minder in de containers terecht. De instelling koopt streek- en seizoensgebonden producten aan en, waar mogelijk, van biologische oorsprong. Er wordt zo rationeel mogelijk omgegaan met de was en er wordt voorkeur gegeven aan ecologische detergenten. Ook op mobiliteitsgebied zijn er hervormingen doorgevoerd om de afgelegde kilometers in te perken. Verder worden ook opleidingen in ecologisch rijgedrag aangeboden. De plaatsing van efficiënt materiaal draagt dan weer bij tot minder water- en elektriciteitsverbruik.

Een eco-team sensibiliseert het personeel en moedigt goede gewoonten aan. De bespaarde middelen worden geïnvesteerd in de aankoop van nieuw materiaal.

Uiteraard zijn de jongeren de belangrijkste actoren in deze aanpak. Een toenemend aantal projecten wordt opgezet om van hen echte « eco-consumenten » te maken: de school neemt deel aan provinciale en gemeentelijke milieuprojecten (« Brevet du Benjamin en environnement » en « Communes et rivières propres »), en er werden activiteiten georganiseerd rond visserij, ornithologie, de plaatsing van zwaluwnestjes, de aanleg van een moestuin, pictogrammen en gezelschapsspellen, thematische didactische uitstapjes, het creëren van je eigen afwasmiddel, enz.