Éducation & Formation

Zoë De Graef verdedigde haar eindproef, met als titel DIGISEX - Project Zoë De Graef, in het kader van het graduaat orthopedagogische begeleiding, aan de AP Hogeschool Antwerpen. 

Deze graduaatproef helpt het taboe doorbreken rond seksualiteit in een observatie- en behandelingscentrum voor jongeren met diverse uitdagingen. Zoë De Graef ontwikkelde een kaartspel dat het actuele thema van sexting op een luchtige manier behandelt, het bewustzijn vergroot en de weerbaarheid van jongeren versterkt.

Het spel is een toegankelijk, duurzaam middel voor orthopedagogen en opvoeders om belangrijke gesprekken te voeren en complexe thema’s bespreekbaar te maken, niet alleen in de huidige context maar ook mogelijk in andere settings zoals scholen. Het initiatief benut eenvoudige en betaalbare middelen voor effectieve educatie, en er is potentieel om het kaartspel uit te breiden naar andere relevante onderwerpen.

De positieve respons van jongeren, begeleiders, docenten en professionals toont aan dat het spel niet alleen goed werkt voor specifieke onderwerp zoals sekstualiteit en sexting, maar ook het potentieel heeft voor andere uitdagende thema’s zoals drugproblematiek of angsten. Het heeft een duurzame kracht vanwege zijn eenvoudige productie en gebruik, waardoor het gemakkelijk verspreid kan worden. De aansprekende vormgeving maakt het niet alleen visueel aantrekkelijk, maar ook toegankelijk. Het winnen van een award zou kansen bieden om het kaartspel verder te ontwikkelen, de discussie over moeilijk bespreekbare onderwerpen te vergroten en het spel breder te verspreiden, wat uiteindelijk het doel is van dit waardevolle initiatief.

Viktor Van den Eede verdedigde zijn eindproject (in samenwerking met Richtpunt Campus Buggenhout), met als titel B.E.U.: Oprichting van een time-out project voor jongeren in een groen kader, in het kader van het graduaat orthopedagogische begeleiding, aan AP Hogeschool Antwerpen.

Richtpunt Campus Buggenhout, een buitengewone school, heeft een uniek time-out project genaamd B.E.U. (Buitengewoon En Uitzonderlijk) opgezet op een nabijgelegen landbouwgrond. In deze groene omgeving, weg van de reguliere schoolstructuur, werken kleine groepen leerlingen aan individuele doelen, ondersteund door de zorg van opvoeders. Het project, met dierenverzorging en diverse taken, bevordert niet alleen persoonlijke, maar ook sociale en emotionele groei. De duurzame effecten van B.E.U. worden het meest duidelijk bij de terugkeer van leerlingen naar de klas. Dankzij de ontwikkelde veerkracht en het hernieuwde welzijn kunnen leerlingen positiever en met een frisse geest terugkeren naar hun schoolomgeving. Ze hebben de mogelijkheid om uitdagingen met meer zelfvertrouwen aan te pakken en constructief deel te nemen aan hun leerproces. Dit verhoogt niet alleen de kans op succes in hun schoolcarrière, maar legt ook een duurzame basis voor hun toekomstige persoonlijke en professionele leven. Milieueducatie wordt ook geïntegreerd om jongeren bewust te maken van klimaatverandering en milieuproblemen.

In deze graduaatsproef wordt praktische betrokkenheid van jongeren in duurzaamheidsinitiatieven, zoals bomen planten en recycling, benadrukt. Het time-outproject in de natuur heeft aanzienlijke positieve impact op leerlingen met gedragsstoornissen of autisme, stimulerend voor persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke integratie. Creativiteit en innovatie worden getoond in duurzame praktijken, zoals de bouw van een ecologisch toilet en gebruik van natuurlijke bouwmaterialen. Het project biedt educatie en betrokkenheid van leerlingen, waarbij ze actief bijdragen aan ontwerpen en bouwen. Recyclagemateriaal wordt ingezet om duurzaamheidsinitiatieven te ondersteunen. Kortom, het time-out project bevordert bewustwording, betrokkenheid en duurzame keuzes voor een meer rechtvaardige samenleving.

Kirinyana Laureys, Elias Nouwen, Lowie Janssens, Tibo De Cuyper, Jan Segaert, Kobe Bot en Arne Vermeulen verdedigden hun eindproef met als titel STEM-fiets en STEM-versatie, in het kader van de professionele bachelor lerarenopleiding, aan de UCLL Hogeschool.

Een speelplaats is meer dan alleen speelgoed; het kan ook educatief materiaal bevatten waar kinderen actief leren terwijl ze bewegen. De praktijkonderzoek van deze jongeren richt zich op duurzaamheid in brede zin, met aandacht voor ecologie, economie en maatschappij. Ze ontwikkelden educatieve podcasts en een STEM-fiets ("Sciences, Technology, Engineering & Mathematics") om leerlingen te betrekken bij duurzame thema’s. De podcasts, gericht op leerlingen vanaf 10 jaar, behandelen onderwerpen zoals zonne-energie, WADI, koesterburen en energievormen. Ze integreren ook de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) in hun aanpak, zoals kwaliteitsonderwijs, betaalbare en duurzame energie, en industrie, innovatie en infrastructuur. Samenwerking met onderwijs en bedrijven, inclusief partners zoals VLS Heilig Hart Heverlee, WeWatt, en UCLL eXPerience Lab, evenals financiële steun van de provincie cruciaal was essentieel om hun ideeën te realiseren, met aandacht voor de impact op de samenleving en het belang van vroege educatie over duurzaamheid. Het ontwerp van de STEM-fiets, gebaseerd op een eerdere versie van WeWatt, omvatte het verbeteren van geluidskwaliteit en duurzaamheid, evenals het toevoegen van een touchscreen en zonnepanelen. Een fiets waarmee de leerlingen zelf energie kunnen opwekken en inzicht krijgen in duurzame energie. Het resultaat is een innovatief product dat duurzaamheid en educatie combineert op de speelplaats. Voor de toekomst streven ze naar verdere verduurzaming van de fiets, uitbreiding naar andere scholen en locaties, en het delen van hun kennis en schema’s met leerkrachten voor bredere toepassing in het onderwijs.

Engager les campus dans la durabilité : une approche par l’économie circulaire

Le travail de Marie Scohier porte sur la transition sociale et environnementale des universités en se focalisant sur la thématique spécifique de la gestion des flux matériels. Divisé en quatre types de stratégies (anticipation, réduction, utilisation et élimination), un modèle d’économie circulaire spécifique a d’abord été établi sur la base d’une revue de la littérature. Élaboré à partir de l’expérience de cinq universités (parmi lesquelles l’ULiège) réparties sur divers continents, un recueil de bonnes pratiques a ensuite été élaboré, susceptible d’inspirer toutes les universités voire d’autres types d’organisations ou d’entités territoriales. Dans un troisième temps, plus analytique, Marie Scohier a mis en évidence les freins et leviers aux pratiques de circularité sur les campus universitaires. Parmi ces derniers : le surcroît de résilience face à la réduction inéluctable des ressources, le sentiment d’appartenance institutionnelle parmi les étudiant·es et le personnel, leur bien-être au travail, la réduction de l’éco-anxiété, etc.

A télécharger : Mémoire Marie Scohier

L’intégration des enjeux de développement durable dans la formation des ingénieurs : une approche par les systèmes complexes. Une revue de la littérature et une application en grille d’analyse pour outils opérationnels d’intégration

Le travail de François Pirson part du constat que l’éducation au développement durable (EDD) est insuffisamment intégrée au sein des cursus de l’enseignement supérieur dans son ensemble, particulièrement dans celui des ingénieur·e·s. Il a réalisé une revue de la littérature dont il a modélisé les résultats selon une méthodologie de systèmes complexes. Ces résultats lui ont permis d’élaborer une grille d’analyse identifiant des critères à respecter lors de la mise en œuvre d’un processus d’intégration de l’EDD. À titre d’illustration, il a appliqué cet outil au rapport ClimatSup INSA : former l’ingénieur au XXIème siècle de The Shift Project. Son travail prône un changement de paradigme, susceptible de se décliner dans différents leviers concrets : ouverture de la communauté académique à des intervenant·e·s externes, empowerment de ces parties prenantes, création d’un comité de pilotage, etc. Son travail s’adresse prioritairement aux équipes de direction des universités.

A télécharger : Mémoire François Pirson (PDF)
Intervention de François lors du webinaire, à partir de 00:20:30

(In)formation au développement durable. (Re)penser et (re)concevoir par l’émergence des villages circulaires.

Le travail de Florian Martin part du constat que le système éducatif dans son ensemble, singulièrement dans le secteur du design et des arts, manque d’outils pédagogiques permettant de réduire l’utilisation de matières premières et de s’engager vers la décroissance. Grâce à une série de rencontres et d’événements spécifiques étalés sur trois années, des passerelles ont été établies entre les différentes sections de l’ESA Saint-Luc Liège (design industriel, architecture intérieure, peinture, communication visuelle et graphique) et la faculté d’architecture de l’ULiège afin d’aboutir à la création d’un « village circulaire ». À la fois virtuel et physique, autogéré par les étudiants, ce village est un lieu d’échanges et de réalisations concrètes axé sur l’écoconception, le caractère passif des constructions, la soutenabilité des créations de l’école mais aussi la façon dont les étudiant·e·s s’alimentent pendant leur cursus. Les maîtres mots y sont réparation, entretien, échange et réutilisation. Ses points forts ont été rassemblés dans un manifeste et divers outils susceptibles d’enrichir le modèle des récupérathèques.

A télécharger : Mémoire Florian Martin (PDF)
Intervention de Florian lors du webinaire, à partir de 01:23:58

Combiner nouvelles pédagogies et bâtiments scolaires « zéro énergie » : l’enjeu clé de l’école de demain

Le mémoire d’Astrid Siraut explore la faisabilité d’un bâtiment scolaire (primaire) à consommation énergétique quasiment nulle et appliquant les principes d’une pédagogie active, ouverte sur l’environnement et le quartier (école « du dehors »). Elle propose une déconstruction de concepts considérés comme acquis, tel le « confort thermique », qu’elle met en résonance avec les principes pratiqués par diverses écoles à pédagogie alternative. Elle repense ensuite les espaces éducatifs, les conditions d’ambiance intérieure, les constructions architecturales et redéfinit jusqu’aux activités scolaires elles-mêmes, aboutissant à la conception d’un prototype d’école bioclimatique, composée de modules utilisables en fonction des activités du moment. Enfin, elle modélise ces modules afin d’en vérifier l’ambiance thermique. Son projet de recherche, basé sur une école primaire de 300 enfants, s’intègre dans le projet de revitalisation urbaine d’une friche ferroviaire à Molenbeek.

> A téléchager : Mémoire Astrid Siraut (PDF)