Education & Training

Quels sont les principaux défis de l’enseignement de la finance durable, et une initiative telle que le fonds étudiants Citizenfund pourrait-elle y répondre efficacement ?

Marius Brebant propose une réflexion approfondie sur l’enseignement de la finance durable en Belgique, nourrie par son stage chez Citizenfund. Créé en 2017, ce fonds d’investissement à impact, participatif et citoyen, compte actuellement 280 coopérateur·ices et gère un portefeuille de 535.000 euros injectés dans 30 projets sociétaux. Marius Brebant a rencontré 11 acteurs de l’enseignement de la finance et/ou du développement durables afin de dresser l’état des lieux de ce secteur et d’analyser avec eux la pertinence d’un des projets de Citizenfund : développer des fonds étudiants coopératifs à impact dans les universités et hautes écoles belges. Son travail questionne l’articulation pratique/théorie de l’enseignement de la finance durable et divers écueils rencontrés par les fonds participatifs : obstacles institutionnels dans les établissements d’enseignement, manque de cohérence du discours « durable » dans les programmes, manque de compétence/intérêt chez les enseignant·es et étudiant·es, etc. Au total, sept grands points de débat autour de telles initiatives sont identifiés avec, en toile de fond générale, la perception de greenwashing par le grand public et les étudiant·es eux·elles-mêmes.

A télécharger :  Mémoire Marius Brebant

Quels sont les effets d’activités en éducation relative à l’environnement sur les connaissances de système liées à la biodiversité et à l’eau des élèves du primaire ?

Le travail d’Andy Jenniges s’ancre dans le contexte de l’éducation relative à l’environnement (ERE) et s’intéresse, plus particulièrement, à la création d’outils d’évaluation clairs quant à l’efficacité des projets menés dans ce domaine en Fédération Wallonie-Bruxelles. Au sein d’un vaste programme de recherche entrepris avec divers acteurs associatifs et académiques, Andy Jenniges a étudié, à sept mois d’intervalle, l’évolution des connaissances dites « de système » (savoirs factuels) liées à l’eau et à la biodiversité de 539 élèves de 29 classes allant de la 4ème à la 6ème primaire. Le questionnaire développé a permis, entre autres, de mesurer des variables comme la motivation pro-environnementale des élèves, leurs valeurs, leurs comportements, leurs intentions, etc. Il a permis de corréler l’état des connaissances au genre des élèves, à leur niveau scolaire, aux comportements antérieurs et aux thématiques fines abordées. De tels résultats permettent aux associations actives dans l’ERE d’affiner leurs méthodes et de mieux en évaluer l’efficacité. Le travail souligne, notamment, l’importance des temps d’intervention courts dans l’ERE, de l’implication de l’instituteur·ice et des parents dans les programmes mis en œuvre.

A télécharger :  Mémoire Andy Jenniges

Zoë De Graef verdedigde haar eindproef, met als titel DIGISEX - Project Zoë De Graef, in het kader van het graduaat orthopedagogische begeleiding, aan de AP Hogeschool Antwerpen. 

Deze graduaatproef helpt het taboe doorbreken rond seksualiteit in een observatie- en behandelingscentrum voor jongeren met diverse uitdagingen. Zoë De Graef ontwikkelde een kaartspel dat het actuele thema van sexting op een luchtige manier behandelt, het bewustzijn vergroot en de weerbaarheid van jongeren versterkt.

Het spel is een toegankelijk, duurzaam middel voor orthopedagogen en opvoeders om belangrijke gesprekken te voeren en complexe thema’s bespreekbaar te maken, niet alleen in de huidige context maar ook mogelijk in andere settings zoals scholen. Het initiatief benut eenvoudige en betaalbare middelen voor effectieve educatie, en er is potentieel om het kaartspel uit te breiden naar andere relevante onderwerpen.

De positieve respons van jongeren, begeleiders, docenten en professionals toont aan dat het spel niet alleen goed werkt voor specifieke onderwerp zoals sekstualiteit en sexting, maar ook het potentieel heeft voor andere uitdagende thema’s zoals drugproblematiek of angsten. Het heeft een duurzame kracht vanwege zijn eenvoudige productie en gebruik, waardoor het gemakkelijk verspreid kan worden. De aansprekende vormgeving maakt het niet alleen visueel aantrekkelijk, maar ook toegankelijk. Het winnen van een award zou kansen bieden om het kaartspel verder te ontwikkelen, de discussie over moeilijk bespreekbare onderwerpen te vergroten en het spel breder te verspreiden, wat uiteindelijk het doel is van dit waardevolle initiatief.

Viktor Van den Eede verdedigde zijn eindproject (in samenwerking met Richtpunt Campus Buggenhout), met als titel B.E.U.: Oprichting van een time-out project voor jongeren in een groen kader, in het kader van het graduaat orthopedagogische begeleiding, aan AP Hogeschool Antwerpen.

Richtpunt Campus Buggenhout, een buitengewone school, heeft een uniek time-out project genaamd B.E.U. (Buitengewoon En Uitzonderlijk) opgezet op een nabijgelegen landbouwgrond. In deze groene omgeving, weg van de reguliere schoolstructuur, werken kleine groepen leerlingen aan individuele doelen, ondersteund door de zorg van opvoeders. Het project, met dierenverzorging en diverse taken, bevordert niet alleen persoonlijke, maar ook sociale en emotionele groei. De duurzame effecten van B.E.U. worden het meest duidelijk bij de terugkeer van leerlingen naar de klas. Dankzij de ontwikkelde veerkracht en het hernieuwde welzijn kunnen leerlingen positiever en met een frisse geest terugkeren naar hun schoolomgeving. Ze hebben de mogelijkheid om uitdagingen met meer zelfvertrouwen aan te pakken en constructief deel te nemen aan hun leerproces. Dit verhoogt niet alleen de kans op succes in hun schoolcarrière, maar legt ook een duurzame basis voor hun toekomstige persoonlijke en professionele leven. Milieueducatie wordt ook geïntegreerd om jongeren bewust te maken van klimaatverandering en milieuproblemen.

In deze graduaatsproef wordt praktische betrokkenheid van jongeren in duurzaamheidsinitiatieven, zoals bomen planten en recycling, benadrukt. Het time-outproject in de natuur heeft aanzienlijke positieve impact op leerlingen met gedragsstoornissen of autisme, stimulerend voor persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke integratie. Creativiteit en innovatie worden getoond in duurzame praktijken, zoals de bouw van een ecologisch toilet en gebruik van natuurlijke bouwmaterialen. Het project biedt educatie en betrokkenheid van leerlingen, waarbij ze actief bijdragen aan ontwerpen en bouwen. Recyclagemateriaal wordt ingezet om duurzaamheidsinitiatieven te ondersteunen. Kortom, het time-out project bevordert bewustwording, betrokkenheid en duurzame keuzes voor een meer rechtvaardige samenleving.

Kirinyana Laureys, Elias Nouwen, Lowie Janssens, Tibo De Cuyper, Jan Segaert, Kobe Bot en Arne Vermeulen verdedigden hun eindproef met als titel STEM-fiets en STEM-versatie, in het kader van de professionele bachelor lerarenopleiding, aan de UCLL Hogeschool.

Een speelplaats is meer dan alleen speelgoed; het kan ook educatief materiaal bevatten waar kinderen actief leren terwijl ze bewegen. De praktijkonderzoek van deze jongeren richt zich op duurzaamheid in brede zin, met aandacht voor ecologie, economie en maatschappij. Ze ontwikkelden educatieve podcasts en een STEM-fiets ("Sciences, Technology, Engineering & Mathematics") om leerlingen te betrekken bij duurzame thema’s. De podcasts, gericht op leerlingen vanaf 10 jaar, behandelen onderwerpen zoals zonne-energie, WADI, koesterburen en energievormen. Ze integreren ook de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) in hun aanpak, zoals kwaliteitsonderwijs, betaalbare en duurzame energie, en industrie, innovatie en infrastructuur. Samenwerking met onderwijs en bedrijven, inclusief partners zoals VLS Heilig Hart Heverlee, WeWatt, en UCLL eXPerience Lab, evenals financiële steun van de provincie cruciaal was essentieel om hun ideeën te realiseren, met aandacht voor de impact op de samenleving en het belang van vroege educatie over duurzaamheid. Het ontwerp van de STEM-fiets, gebaseerd op een eerdere versie van WeWatt, omvatte het verbeteren van geluidskwaliteit en duurzaamheid, evenals het toevoegen van een touchscreen en zonnepanelen. Een fiets waarmee de leerlingen zelf energie kunnen opwekken en inzicht krijgen in duurzame energie. Het resultaat is een innovatief product dat duurzaamheid en educatie combineert op de speelplaats. Voor de toekomst streven ze naar verdere verduurzaming van de fiets, uitbreiding naar andere scholen en locaties, en het delen van hun kennis en schema’s met leerkrachten voor bredere toepassing in het onderwijs.

Engager les campus dans la durabilité : une approche par l’économie circulaire

Le travail de Marie Scohier porte sur la transition sociale et environnementale des universités en se focalisant sur la thématique spécifique de la gestion des flux matériels. Divisé en quatre types de stratégies (anticipation, réduction, utilisation et élimination), un modèle d’économie circulaire spécifique a d’abord été établi sur la base d’une revue de la littérature. Élaboré à partir de l’expérience de cinq universités (parmi lesquelles l’ULiège) réparties sur divers continents, un recueil de bonnes pratiques a ensuite été élaboré, susceptible d’inspirer toutes les universités voire d’autres types d’organisations ou d’entités territoriales. Dans un troisième temps, plus analytique, Marie Scohier a mis en évidence les freins et leviers aux pratiques de circularité sur les campus universitaires. Parmi ces derniers : le surcroît de résilience face à la réduction inéluctable des ressources, le sentiment d’appartenance institutionnelle parmi les étudiant·es et le personnel, leur bien-être au travail, la réduction de l’éco-anxiété, etc.

A télécharger : Mémoire Marie Scohier