Handel & Horeca

Ce travail a été réalisé par trois étudiants inscrits dans des facultés différentes de l'UCL. Fruit de deux années de Master, il s'inscrit dans le cadre de la formation en création de PME. Adrien Dewalque, Simon De Roo et Angelo Rodriguez Garcia ont étudié la faisabilité de la création d'une entreprise axée sur la conception, la production, la distribution et la fourniture de maintenance pour des unités de micro-cogénération de petite puissance alimentées au biogaz à destination des agriculteurs wallons. Pour faire tourner ces installations, aucune culture énergétique n'est exigée, seuls les lisiers  et fumiers provenant du bétail bovin des exploitations locales étant requis. Un contrat de maintenance de sept ans est proposé aux éleveurs. Le business model mis au point est basé sur le système du tiers investisseur. L'offre proposée in fine aux agriculteurs concerne une unité de cogénération de 10 kW rentable après cinq à huit ans, vendue au prix de 138.000 euros. Baptisé Ogees, ce projet entrepreneurial s'inscrit dans le contexte de la réduction de la dépendance énergétique wallonne et européenne, et dans celui de la diversification des revenus des agriculteurs.

YouMeal is de eerste onlinesoftware die de impact van voeding op de gezondheid en het leefmilieu analyseert en recepten optimaliseert. Op een omvangrijke database van voedingsmiddelen worden geavanceerde algoritmes losgelaten, aangepast aan de behoeftes van diverse actoren in de voedselproductieketen. Dankzij deze techniek kunnen producenten (hotels, restaurants, grootkeukens) ten eerste hun producten optimaliseren en ten tweede hun consument gedetailleerde en betrouwbare informatie verschaffen, ten slotte laat het consumenten toe bewust te kiezen voor gezonde en milieuvriendelijke voeding.

Little Food is pionier en marktleider in de kweek, verwerking en promotie van krekels voor menselijke consumptie. Het duo startte hun research eind 2013, het eerste product lag in de winkels in augustus 2015. Het team breidde uit en in 2017 verhuisdes het naar Greenbizz (Laken) waar het de eerste en grootste, Belgische, verticale insectenkwekerij bouwde. De insecten krijgen bio-voer en de werking van Little Food is gebaseerd op het cradle-to-cradle-principe.

Little Food heeft zijn activiteiten in 2019 stopgezet. Het team trok rijke conclusies uit deze ambitieuze ondernemerservaring. Het mislukken van sommigen van de laureaten en toekomstige laureaten van het SE'nSE-Fonds moet niet beschuldigd worden want risico nemen betekent juist ook die mogelijkheid tot mislukking. Een mislukking is een kans om te leren en verder te kunnen gaan met de geleerde lessen. Dit is wat de ondernemers van Little Food hebben gedaan.

Ontdek hoe de Stichting jongeren en hun 360°-ideeën en initiatieven ondersteunt in beeld:

Paysans-Artisans is een coöperatie, ontstaan in 2013 uit verzet tegen de industrialisering van de voedingssector, de uniformisering van smaak en de aantasting van knowhow. De coöperatie verkoopt artisanale, lokale producten van zo’n 60 producenten via een online platform en verschillende verkooppunten in Namen, gerund door vrijwilligers. Verder organiseert de gelijknamige vzw workshops en andere activiteiten om kennis en vaardigheden uit te wisselen. Naast een bedrijf is Paysans-Artisans een burgerbeweging die landbouwers, kleinschalige verwerkers en consumenten met een gemeenschappelijke visie op voeding en landbouw verenigt en versterkt.

Landbouw- en voedingsmodel transformeren

Paysans-Artisans faciliteert wekelijks de verkoop van groeten, fruit, vlees, brood, kaas, boter, confituur, bier, fruitsap, soep, desserten en andere bereide gerechten. Daarnaast levert de coöperatie sinds 2016 producten aan buurtwinkels, boerderijwinkels, scholen, restaurants en traiteurs. Op die manier wordt de keten kort gehouden en wordt de band tussen lokale producenten en afnemers versterkt. Met deze activiteiten streeft Paysans-Artisans naar een transformatie van ons landbouw- en voedingsmodel zodat kleine producenten opnieuw hun plaats kunnen veroveren. Cruciaal hiervoor is een solidariteit tussen producenten en consumenten/burgers, alsook de partnerschappen met andere organisaties in andere regio’s en landen opdat de beweging kan groeien.

Doen en denken 

“We moeten ons voorbereiden op een ander soort model” legt Benoit Dave, coördinator, uit. “We willen mensen leren denken op een andere manier”. Daarom organiseert de vzw ‘Les Ateliers de Paysans-Artisans’ verschillende activiteiten met als rode draad voeding en landbouw. Ze heeft drie pijlers. De eerste pijler omvat vormingen, ‘docu-debatten’ en conferenties rond het herdenken van de voedselketen. Ten tweede organiseert ze workshops rond het plezier van koken en tuinieren, leer je er artisanale drankjes maken en houdt ze Repair Cafés. Dankzij het derde luik kunnen producenten en consumenten kennismaken met artisanale boeren uit andere landen uit Europa, Afrika en Azië. In samenwerking met ‘Les Compagnons Bâtisseurs’ organiseert ze tot slot kampen voor en door jongeren.

La Ferme de Froidmont vzw biedt ten eerste professionele opleidingen en begeleiding aan werkzoekende volwassenen. In de keuken en de zaal van restaurant La Table de Froidmont leren medewerkers al doende de kneepjes van het vak. In de grote moestuin worden ze geïntegreerd in de wereld van de biologische landbouw en permacultuur. Het restaurant serveert smaakvolle gerechten uit de Franse keuken, met biologische en lokale ingrediënten, deels van eigen kweek. Op die manier schrijven ze mee aan het korte-keten-verhaal, met respect voor de natuurlijk biodiversiteit. Ook buurtbewoners kunnen er op hun eigen perceeltje komen zaaien en oogsten.

Veelzijdige missie

La Ferme de Froidmont is sinds 2010 actief in verschillende domeinen, met als voornaamste doelstelling de socio-professionele re-integratie of heroriëntatie van werkzoekende volwassenen. Elk jaar volgen een 30-tal volwassenen er een praktijkgerichte opleiding en begeleidingstraject naar een nieuwe job. En dat werpt zijn vruchten af! De meeste stagiairs vinden namelijk (opnieuw) de weg naar de arbeidsmarkt én hun plaats in de samenleving, wat boost geeft aan hun zelfvertrouwen. La Ferme de Froidmont omvat een restaurant, een moestuin van bijna drie hectaren en transitiewoningen voor zo’n vijftien personen. Daarnaast verhuurt het enkele conferentiezalen en gastenkamers. Op termijn streven de initiatiefnemers naar de ontwikkeling van een heus voedselnetwerk in en rond Rixensart en een complementaire munt voor heel Waals-Brabant.

Brasserie de Marsinne nv is een microbrouwerij gevestigd in een prachtige oude kasteelhoeve tussen Namen en Luik. Nicolas Declercq, Tanguy van der Eecken en hun team brouwen er op duurzame wijze Leopold 7. Dankzij de optimalisatie van het brouwproces reduceren ze hun afval tot een minimum en recupereren en besparen ze heel wat energie en water. De brouwerij is tevens een sociale werkplaats waar medewerkers een professionele opleiding kunnen volgen. Het team van Brasserie de Marsinne laat zich leiden door drie duidelijke doelstellingen: de eerste CO₂-neutrale microbouwerij worden, pionier blijven in duurzaam brouwen en bouwen aan een solide financiële toekomst.

Belgisch bier met een rijke geschiedenis

Reeds in 1866 werd door een zekere Leopold, zoon van een brouwersfamilie, een uniek bier gebrouwen in de kasteelhoeve van Marsinne in Couthuin. In 2012 besloten Nicolas Declercq, gepassioneerd ingenieur-brouwer en Tanguy van der Eecken, agronoom met een groen hart, deze traditie verder te zetten. In 2013 werden de eerste installaties ingewijd en ontving Leopold 7 een award voor Best New Beer. De naam verwijst naar haar basisingrediënten: drie soorten graan, drie soorten hop en “de Leopold touch”. Brasserie de Marsinne is ambitieus, maar pragmatisch en blijft trouw aan haar visie. “Onze baseline ‘10 ans d’avance’ representeert de onafwendbare evolutie naar een duurzamere en socialere wereld, waar wij ons 100% voor willen inzetten” vertelt Nicolas trots.  

Netwerk van duurzame brouwerijen

Nicolas en Tanguy willen op termijn een internationaal netwerk van duurzame microbrouwerijen en brewpubs op poten zetten, met zelfstandige leden die kunnen steunen op de knowhow van Brasserie de Marsinne. De doelstelling is de wereldwijde, lokale productie van energie- en CO₂-neutraal bier. Anno 2017 is de eerste installatie operationeel in Kaapstad, Zuid-Afrika, en krijgt in California een tweede project vorm. Beiden met een eigen insteek, respectievelijk sociaal, gezien het groot aantal inwoners van townships rond Kaapstad, en ecologisch.

L'économie circulaire dans l'agro-alimentaire: quel avenir en Belgique au-delà des success stories?

Le thème de l’économie circulaire envahit de plus en plus l’espace public et le débat sociétal, s’appuyant sur de nombreuses "histoires à succès". Cette présence massive contraste avec le peu de recherches académiques en la matière, particulièrement dans le domaine agro-alimentaire. Philippine de Radiguès a questionné la durabilité et la réplicabilité des chaînes de production circulaire de ce secteur en Belgique. Sur la base d’une vingtaine de rencontres avec des acteurs très variés, représentant des entreprises de taille, nature et histoire très diverses, elle a identifié les principales opportunités et limites à l’expansion de l’économie circulaire. Parmi ces limites, la récurrence d’obstacles techniques, le flou juridique et réglementaire frappant les notions de "déchets" et de "coproduits" et la difficulté de s’étendre au-delà des marchés de niche. Ces difficultés frappent davantage les initiatives récentes, innovant dans de nouveaux produits et secteurs, que les entreprises qui pratiquent de longue date des formes d’économie circulaire sans être nécessairement identifiées comme telles.

La Cuisine des Champs is een tiental jaar geleden gegroeid uit TCO Services. In 2005 lanceerde TCO een project in verband met gezonde en duurzame voeding in scholen. Het debat over de kwaliteit van gerechten uit een grootkeuken kreeg veel bijval. Er was duidelijk nood aan een alternatief voor kantinemaaltijden die door velen als ’junkfood’ werden beschouwd. En zo ontstond het project van een veld-grootkeuken.

Het project is eenvoudig: een faciliteit bouwen waar lokale producten en grondstoffen konden worden verwerkt, om er lekkere maaltijden mee te bereiden en ze aan voordelige prijzen te leveren.

Een tweede opzet van het project was te voorzien in de specifieke behoeften van kwaliteitsmaaltijden in crèches.

Het project legde eerst de nadruk op gezonde voeding en vervolgens op biologische en duurzame maaltijden. Zo kwam men tot een globale aanpak omtrent duurzame voeding.

Om dit traject te verwezenlijken moest men transversaal werken, waarbij de kwalitatieve en biologische aspecten op de eerste plaats kwamen, maar waar ook het milieu-, sociaal en economisch effect van de activiteiten werden georganiseerd volgens de duurzaamheidsprincipes. Het voornaamste obstakel voor dit project was het vinden van bevoorradingsoplossingen met korte ketens: telers of bevoorradingsketens vinden die in de behoeftes van een grootkeuken konden voorzien, was moeilijk. Zulke ketens bestaan wel degelijk maar ze verbinden enkel lokale telers met biomanden of winkels: geen van deze bevoorradingsketens beantwoordt dus aan de specifieke behoeftes van de grootkeuken.

Uit deze tekortkoming ontstond het project om een keuken echt in het midden van de velden te bouwen: we staan fysisch dichter bij de leveranciers én kunnen onmiddellijk de ruwe groenten verwerken.

De keuken werd in Fernelmont gebouwd, in het midden van de velden, maar ook met een industriezone in de buurt. Ze is dus strategisch gevestigd in hartje Wallonië. Dit is praktisch voor leveringen, zowel van de leveranciers als van de grootkeuken naar de instellingen. Momenteel blijft het een uitdaging om de geschikte telers te vinden. Het project wil zelf zijn eigen bevoorradingsketens met korte ketens ontwikkelen.

La Cuisine des Champs biedt telers de gelegenheid producten te verkopen die ze binnen traditionele ketens niet kunnen afzetten: groenten met een niet-uniforme grootte en onverkochte groenten of productie-overschotten die allemaal onvermijdelijk zijn wanneer bijvoorbeeld alle tomaten tegelijk rijp worden. La Cuisine des Champs deze dan tot sauzen verwerken om ze later aan maaltijden toe te voegen.

La Cuisine des Champs is een grootkeuken die werkt met lokale producten en met voedseloverschotten via de korte bevoorradingsketens en vervolgens kwaliteitsmaaltijden levert aan instellingen, zoals scholen of crèches.

Le regain d'intérêt pour les bières "anciennes" entraîne, depuis quelques années, la création d'un nombre croissant de brasseries artisanales en Belgique. La plupart sont constituées sous la forme de PME ou de TPE familiales. Louise Lambert a cherché à savoir comment les différentes parties prenantes de ces micro entreprises (consommateurs, travailleurs, actionnaires, État...) bénéficient - ou non - des gains de productivité dégagés, en les comparant avec une brasserie multinationale. L'originalité de son approche consiste à avoir comparé les formes d'organisation institutionnelle sur une période de huit ans à partir des comptes annuels et, par ailleurs, d'avoir utilisé une méthode généralement réservée à la micro-finance: la méthode des comptes de surplus. Il en ressort que les trois entreprises sociales étudiées favorisent d'autres parties prenantes que les actionnaires, alors que les PME familiales privilégient, elles, les futurs investissements. La multinationale se concentre essentiellement sur l'intérêt des actionnaires.

Het Roodhof is niet alleen een volwaardig tweesterrenhotel in het Brugse Ommeland, maar ook een sociaal tewerkstellingsproject voor een 30-tal personen die (nog) niet op de klassieke arbeidsmarkt terecht kunnen. Het hotel biedt hen daarbij omkadering en groeikansen. Het ultieme doel van  hotel ‘t Roodhof is de maatschappelijke integratie van haar werknemers, die vaak (moeten) leven met een etiket dat eerder verwijst naar wat zij niet kunnen dan wat ze wél kunnen. Het hotel kiest in de catering voor verse, streekeigen en vaak biologische ingrediënten.

Etiket

“Onze medewerkers krijgen meestal een etiket opgeplakt op basis van wat ze niet kunnen, maar wij focussen ons op de mogelijkheden van die mensen vandaag”, vertelt Paul Vaernewyck van Het Roodhof. “Hoe kunnen we onze medewerkers zo krachtig maken dat ze binnenkort regisseur van hun eigen verhaal zijn en niet in een vakje worden gestoken? Dat is de vraag die ons bezighoudt. Onze motivatie halen we uit de mensen, onze fierheid uit de service als hotel.”

Belbus

Het hotel houdt haar ecologische voetafdruk zo veel mogelijk binnen de perken. In de catering kiest Het Roodhof daarom voor verse, streekeigen en vaak biologische ingrediënten. Het hotel is gelegen in een groene omgeving, met een boomgaard van streekeigen fruitbomen en een graasplaats voor schapen. Om Het Roodhof ondanks de landelijke ligging goed bereikbaar te houden, is er een belbushalte voor de deur en een eigen pendelservice voor zowel medewerkers als gasten.

Doorgroeien

Van bij de aanwerving krijgt elke medewerker een trajectbegeleider naast zich die hem of haar tijdens de tewerkstelling opvolgt. Met steun van gespecialiseerde begeleidingsdiensten zoekt Het Roodhof oplossingen voor problemen op het vlak van sociale vaardigheden, werkorganisatie, enzovoort. Daarnaast heeft elke medewerker een jobcoach die van bij aanvang een groeitraject opzet via opleidingen en begeleiding op de werkvloer om een aantal takenprofielen aan te leren. Door nauwe samenwerking binnen de Brugse hotelsector probeert Het Roodhof haar medewerkers kansen te bieden om door te groeien naar andere werkgevers.