Context
Het debat over de vergrijzing is zelden zo actueel geweest. Maar helaas moeten we vast stellen dat het debat vast loopt en dat sommige pertinente vragen over de systemen van intergenerationele solidariteit amper gesteld worden.
Nieuwe ontwikkelingen zetten het hele systeem onder druk en dreigen het uit evenwicht te brengen:
- Demografische ontwikkelingen leidden tot een verstoord evenwicht tussen actieven en niet-actieve en een 'vergrijzing binnen de vergrijzing'
- Ons economisch groeimodel staan onder druk door de aanhoudende en naar alle waarschijnlijkheid structurele financiële en economische crisis, en het ontstaan van nieuwe evenwichten tussen de verschillende wereldregio's.
- De medische vooruitgang leidt tot een 'boom' aan mogelijkheden, maar ook tot een sterk stijging van de kosten van de gezondheidszorg.
- Het zorgsysteem komt daarenboven onder druk te staan door een grote stijging van zorgbehoevende mensen en anderzijds de vermindering van de mantelzorg en het aandeel van de familie in de zorg. (schrappen: door het uiteenvallen/anders samenstellen van gezinnen, de algemene verspreiding van buitenshuiswerk voor vrouwen en door de veranderende verwachtingen van zowel ouderen als kinderen).
- De ecologische druk door de toenemende schaarsheid van natuurlijke hulpbronnen (beschikbare ruimte, energie, enz.) neemt toe.
- Etc.
Deze nieuwe ontwikkelingen zetten de intergenerationele solidariteitssystemen onder druk. De gevolgen zijn vandaag reeds zichtbaar, want de de armoede en de onzekerheid onder ouderen neem toe. De echte grote problemen worden echter doorgeschoven naar de toekomstige generaties.
Daarom vindt de Stichting voor Toekomstige Generaties het dringend tijd om een nieuwe toekomstvisie te ontwikkelen die de solidariteit tussen de generaties vrijwaart en een oplossing biedt voor de groeiende bestaansonzekerheid bij ouderen. Zonder de problemen door te schuiven naar de volgende generatie!
Deze toekomstvisie is niet alleen een inspiratiebron voor de maatschappij. De besluiten worden tevens meegenomen in de programma's van de Stichting en van de partners.
10 Kernuitdagingen
Om het project voor te bereiden, bevroeg de Stichting een veertigtal heel diverse referentiepersonen. Vanuit hun academische- of terreinervaring, met een technische, pragmatische of filosofische kijk op de zaken, ze hebben ons geholpen bij het inventariseren van de uitdagingen en de belangrijkste problemen rond intergenerationele solidariteit.
Een lange lijst van uitdagingen werd in kaart gebracht, onderzocht en herleid tot 10 kernuitdagingen.
- Financiële middelen: Hoe kunnen we de welvaart van een groeiende groep ouderen in de toekomst blijven garanderen en ervoor zorgen dat zij over voldoende middelen beschikken om een waardig leven kunnen leiden
- Arbeidsparticipatie en loopbaan: Hoe ziet een loopbaan er in de toekomst uit en welke maatregelen moeten we nemen om ervoor te zorgen dat de loopbaan langer kan worden voortgezet?
- Beeldvorming: Hoe kunnen we een nieuw beeld van ouderen construeren dat meer aansluit bij de werkelijkheid?
- Rol en maatschappelijke participatie van ouderen: Hoe de kwaliteiten van ouderen in de samenleving ten volle benutten en ervoor zorgen dat de maatschappelijk participatie van ouderen groter wordt?
- Zorg: Welke gezondheidszorg willen we in de toekomst? Welke middelen moeten we hiervoor vrijmaken?
- Huisvesting: Welke structuren/acties/maatregelen moeten ondernomen worden zodat de verschillende categorieën van ouderen in elke fase van hun leven kunnen genieten van een aangepaste en zelfgekozen huisvesting?
- Zelfredzaamheid: Hoe oudere mensen in staat stellen zelf hun behoeften te bepalen, om zelf het risico te nemen en gesprekspartners te zijn voor de besluiten die hen aangaan?
- Mobiliteit en gebruik van openbare ruimten: Hoe kunnen we de openbare ruimten en het mobiliteitssysteem het aanpassen aan de noden van ouderen?
- Lokale diensten: Hoe ervoor zorgen dat er geen de facto uitsluiting is van het gebruik van diensten door ouderen doordat ze onaangepast zijn aan hun specifieke behoeften? Hoe ervoor zorgen dat er een rechtvaardige toegang is tot diensten tussen voor ouderen?
- Sociale Cohesie/Inter en intragenerationele solidariteit: Hoe kunnen we ervoor zorgen dat er meer samenhang bestaat en meer solidariteit is 1/tussen verschillende generaties en 2/ ninnen de generatie ouderen?
